Η τέχνη του χρονοτριβείν ή ο ελληνικός τρόπος

Του Στέφανου Κασιμάτη

​​Τόσους αιώνες σε τούτο τον τόπο έχουμε βρει πια τον δικό μας τρόπο να χειριζόμαστε κάποιες ανεπιθύμητες καταστάσεις.

Στάδιο πρώτο. Κάνουμε ότι δεν ακούμε. Είναι εύκολο, είναι ανώδυνο και μας δίνει το πλεονέκτημα της εκμετάλλευσης της καλής πρόθεσης του συνομιλητή, καθώς στο πλαίσιο μιας συζήτησης η οποία γίνεται με καλή πίστη και σοβαρή διάθεση, κανείς δεν σε παρεξηγεί αν, πράγματι, προς στιγμήν δεν άκουσες κάτι που σου είπαν, είναι ανθρώπινο. Προσοχή, όμως: η χρήση του τεχνάσματος επιτρέπεται μόνο μία φορά.

Στάδιο δεύτερο. Με τη δεύτερη φορά που μας το λένε, έχουμε ακούσει· τώρα όμως κάνουμε ότι δεν έχουμε καταλάβει. «Τι λες ακριβώς; Δεν σε καταλαβαίνω». Εντάξει, είναι λίγο παιδαριώδες ως τακτικός ελιγμός και, οπωσδήποτε, δεν περιποιεί ιδιαίτερη τιμή σε εκείνον που τον χρησιμοποιεί. Αλλά μας δίνει χρόνο και αυτό είναι το σημαντικότερο, διότι εμείς έχουμε εξαρχής πλήρη επίγνωση της αξίας του χρόνου στο παιγνίδι.

Στάδιο τρίτο. Ακούσαμε, καταλάβαμε, τώρα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τις έννοιες και να συμφωνήσουμε μεταξύ μας τους όρους που θα χρησιμοποιηθούν στη συζήτηση. Τι διάολο απόγονοι του Σωκράτη είμαστε; Με την επιδεξιότητα που μας χαρακτηρίζει στην παπαρολογία, ξεκινούμε, λοιπόν, να συζητούμε αν, λ.χ., η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας σημαίνει αποκρατικοποίηση, ιδιωτικοποίηση, εκμετάλλευση, παραχώρηση, εκχώρηση, πώληση, ξεπούλημα, εκποίηση ή δεν ξέρω και εγώ τι άλλο. Για κάποιους ξενέρωτους του Βορρά, που τους εκτιμάμε μόνο για τα ωραία αυτοκίνητα που παράγει η βιομηχανία τους, η παράταση του σταδίου αυτού δεν θα ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Για εμάς, είναι παιγνιδάκι. Όπως διδασκόμεθα παιδιόθεν στον μέγιστο εκπαιδευτικό θεσμό του τόπου, το καφενείο, η τέχνη της συζήτησης είναι να μην τελειώνει ποτέ και να μην καταλήγει πουθενά.

Στάδιο τέταρτο, παρεμφερές με το τρίτο, αλλά σαφώς διακριτό. Αφού έχουμε συμφωνήσει, πάνω-κάτω, πώς θα το πούμε το πράγμα, ξεκινά η άλλη συζήτηση για τον σχεδιασμό. Δηλαδή, αφού καταλήξαμε στο «τι» υποτίθεται ότι θέλουμε να κάνουμε, τώρα πρέπει να καταλήξουμε και στο «πώς». Θα πείτε, βέβαια, ότι συνήθως τα προβλήματα τα οποία καλούμεθα να λύσουμε δεν είμαστε οι πρώτοι που τα έχουν αντιμετωπίσει. Τα συνάντησαν και άλλοι πριν από εμάς, έπαθαν, έμαθαν και η τεχνογνωσία υπάρχει και είναι στη διάθεση. Σύμφωνοι! Αλλά εμείς, αεί παίδες και φιλέρευνα πνεύματα, πρέπει να την ανακαλύψουμε από την αρχή. Να στερηθούμε τη χαρά της ανακάλυψης, το ταξίδι της γνώσης, το νόημα της ζωής; Δώσ’ του, λοιπόν, ξανά συζητήσεις επί συζητήσεων. Στο μεταξύ, ο χρόνος κυλά κι εμείς με περισσή επιστημοσύνη κάνουμε το τίποτα να φαντάζει με κάτι στα μάτια εκείνων που μας παρακολουθούν.

Στάδιο πέμπτο. Κάποτε η υπομονή των άλλων εξαντλείται, μας στριμώχνουν στη γωνία. Τα ψέματα τελείωσαν και πρέπει πια να μιλήσουμε με πράξεις. Πώς ξεφεύγουμε; Εδώ ακριβώς είναι ο ευφυέστερος ελιγμός του ελληνικού τρόπου! Διότι καταφεύγουμε στους κανόνες του παιγνιδιού και ζητούμε να πάμε πάλι από την αρχή της διαδικασίας. Με άλλα λόγια, εκλογές. Εμείς ανακαλύψαμε τη δημοκρατία, εμείς ξέρουμε τους κανόνες της καλύτερα από όλους (τους έχουμε στο DNA μας...), σιγά μη μας τους μάθουν εκείνοι που, κατά το λεγόμενο, «έτρωγαν βελανίδια όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες»! (Αξίζει να προσεχθεί εδώ, διότι είναι ενδεικτικό της ιδέας που τρέφουμε για τον εαυτό μας, ότι δεν μας αρκεί ποτέ ένας μόνον Παρθενώνας. Τους θέλουμε μπόλικους, να υπάρχουν, βρε παιδάκι μου...) […]

Δημοσιεύτηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (01/09/13)