Η τέχνη της πειθούς: η φύση των πραγμάτων

Όσο για τη φύση των πραγμάτων για τα οποία πρέπει να πείσουμε, υπάρχει μεγάλη ποικιλία.

Κάποια προκύπτουν ως αναγκαία συνεπαγωγή από κοινές αρχές κι από παραδεδεγμένες αλήθειες. Αυτά είναι βέβαιο πως θα κατορθώσουν να πείσουν …

Υπάρχουν κάποια που σχετίζονται άμεσα με ότι μας προσφέρει ευχαρίστηση. Κι αυτά επίσης γίνονται σίγουρα δεκτά, …

Όσα, δε, τυχαίνει να ικανοποιούν και τις δύο ανωτέρω συνθήκες, σχετίζονται δηλαδή και με τις παραδεδεγμένες αλήθειες και με τις επιθυμίες της καρδιάς, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, όσο τίποτε άλλο στη φύση. Κι αντίστροφα, ότι δεν έχει σχέση ούτε με τις πεποιθήσεις ούτε με τη ευχαρίστηση μας, φαίνεται οχληρό, ψευδές και παντελώς αφύσικο.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία. Το πρόβλημα τίθεται όταν όσα θέλουμε να κάνουμε πιστευτά, βασίζονται μεν στέρεα σε γνωστές αλήθειες, πλην όμως έρχονται ταυτόχρονα σε αντίθεση με ότι μας είναι πιο αρεστό …

Τότε, λοιπόν, αμφιταλαντευόμαστε ανάμεσα στην αλήθεια και την ηδονή· η γνώση της μιας και η αίσθηση της άλλης αποδύονται σε μια μάχη, της οποίας η έκβαση είναι αβέβαιη, αφού, για να κριθεί, θα έπρεπε να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στα μύχια του ανθρώπου, κάτι που ακόμη και ο ίδιος ο άνθρωπος σχεδόν ποτέ δεν γνωρίζει.

Φαίνεται λοιπόν από τα παραπάνω πως, ότι κι αν είναι αυτό για το οποίο θέλουμε να πείσουμε, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη σε ποιον απευθυνόμαστε· πρέπει να γνωρίζουμε το πνεύμα του και την καρδιά του, ποιες αρχές τον βρίσκουν σύμφωνο, ποια πράγματα του αρέσουν. Και κατόπιν να εντοπίσουμε τι συνδέει το εν λόγω θέμα με τις παραδεδεγμένες αλήθειες ή με όσα τον ευχαριστούν, γοητεύοντας τον.

Έτσι λοιπόν, η τέχνη της πειθούς συνίσταται όχι μόνο στο πως θα κατορθώνεις να εισακουστείς, αλλά και στο πως θα ευχαριστήσεις -σε τέτοιο βαθμό οι άνθρωποι κυριαρχούνται περισσότερο από τις ιδιοτροπίες τους παρά από τη λογική!

Blaise Pascal, Η τέχνη της πειθούς

(ΡΟΕΣ microMEGA, 2005, σελ. 63-66)