Η αισθητική του Αριστοτέλη

Έγραψε ίσως μια πραγματεία Περί του καλού, που χάθηκε, και το Περί Ποιητικής, του οποίου σώζεται μόνο ένα απόσπασμα που αναφέρεται βασικά στη δραματική τέχνη. Ο Αριστοτέλης δέχεται ασφαλώς την πλατωνική ιδέα της αρμονίας και του μέτρου, αλλά την ερμηνεύει κυρίως με την έννοια της τάξης: ήταν πραγματικά ένας σοφός, εκ φύσεως φίλος της ταξινόμησης, που προσπάθησε να ιεραρχήσει τις γνώσεις. Η τοιχογραφία του Ραφαήλ Η Σχολή των Αθηνών συμβολίζει παραστατικά την αντίθεση των δύο θεωριών: η μια «ιδεαλιστική», ατενίζει προς τον ουρανό - δηλαδή προς τον κόσμο των ιδεών -, η άλλη, περισσότερο «υλιστική», δεν υπερβαίνει το ανάστημα του ανθρώπου. Το ωραίο γίνεται λοιπόν προσιτό μέσω των νόμων της λογικής και της μεθοδικής ταξινόμησης: «Ένα έμψυχο ον ή πράγμα που απαρτίζεται από διάφορα μέρη μπορεί να είναι ωραίο μόνο εφόσον τα μέρη του είναι διατεταγμένα σύμφωνα με μια ορισμένη τάξη» (Ποιητική, VII).

Η αντίληψη αυτή της τέχνης ως τάξης υπήρξε πολύ σημαντική για την αισθητική του θεάτρου. Ο Αριστοτέλης εισηγήθηκε τη θεωρία της κάθαρσης (από τα πάθη). Ο άνθρωπος, κατατρυχόμενος από τα πάθη που ταράζουν την ψυχή του καθημερινά, αποπληρώνεται με τη δραματική παράσταση, που εκφράζει κατά τρόπο υποδειγματικό και έμμεσο της σύγκρουσης που ο ίδιος γνώρισε ή γνωρίζει, εγείροντας τον έλεο και τον φόβο για τα πρόσωπα και τις πράξεις τους. Το θεατρικό έργο, και γενικότερα η τέχνη, αποκτούν έτσι μια αξία κατεξοχήν κοινωνική. Ας σημειωθεί ότι αν εξαιρέσει κανείς τη θεωρία του ασυνειδήτου, που δεν υπάρχει στον Αριστοτέλη, η θέση του φιλοσόφου δεν απέχει πολύ από την ιδέα της εξιδανίκευσης μέσω της τέχνης όπως την εκφράζει ο Φρόυντ.

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΠΥΡΟΣ - LAROUSSE - BRITANNICA

(ΠΑΠΥΡΟΣ, 2007, Τόμος 4, σελ. 134)