Σωκράτης και Ζεν

Ένας πολεμοχαρής σαμουράι, λέει ένα παλιό γιαπωνέζικο παραμύθι, κάποτε προκάλεσε ένα δάσκαλο του Ζεν να του εξηγήσει την έννοια του παράδεισου και  της κόλασης. Όμως ο μοναχός απάντησε με περιφρόνηση: «Δεν είσαι παρά ένας τιποτένιος -δεν μπορώ να χάνω τον καιρό μου με τους ομοίους σου!».

Με θιγμένο εγωισμό, ο σαμουράι τράβηξε οργισμένος το σπαθί του από το θηκάρι  ουρλιάζοντας: «Θα μπορούσα να σε σκοτώσω για την αναίδειά σου».

«Αυτό», είπε ήρεμα ο μοναχός, «είναι η κόλαση».

Ξαφνιασμένος, αναγνωρίζοντας πόσο αλήθεια ήταν αυτό που του έλεγε ο δάσκαλος σχετικά με την οργή που τον είχε κυριέψει, ο σαμουράι ηρέμησε, έκρυψε το σπαθί στο θηκάρι και υποκλίθηκε, ευχαριστώντας το μοναχό για τη βαθιά του γνώση.

«Και αυτό», είπε ο μοναχός, «είναι ο παράδεισος».

Η αιφνίδια συνειδητοποίηση από τον σαμουράι της ίδιας του της ταραχής δείχνει την καίρια διαφορά ανάμεσα στο να καταλαμβάνεσαι από ένα συναίσθημα και στο να αντιλαμβάνεσαι ότι παρασύρεσαι από αυτό. Η ρήση του Σωκράτη «γνώθι σαυτόν» εκφράζει αυτόν ακριβώς το θεμέλιο λίθο της συναισθηματικής νοημοσύνης: να αντιλαμβάνεσαι τα συναισθήματά σου μόλις γεννηθούν μέσα σου.

Daniel Goleman, Η συναισθηματική νοημοσύνη 

[Ελληνικά Γράμματα, 1998, σελ. 83]