Το τέλος της «συμβολικής πολιτικής»

Η αντίθεση Ανατολής – Δύσης ήταν μια μοναδική σταθεροποίηση του πολιτικού: Oι ρόλοι ήταν σταθεροί, οι αντιθέσεις κυριαρχούσαν σ’ όλα τα πράγματα. Στα μικρά, καθημερινά όσο και στα μεγάλα της παγκόσμιας πολιτικής, ... Ήταν η τάξη της μεγάλης αντίθεσης και η διαιώνισή της που καθόριζαν τρία πράγματα: Την ένταση, τις σαφείς δυνατότητες προσανατολισμού και μια παγκόσμια τάξη της πολιτικής, η οποία μπορούσε να δίνει στον εαυτό της την επίφαση του απολίτικου.

Εάν μπορεί κανείς να κάνει μια σύγκριση του ατίθασου στοιχείου του πολιτικού μ’ ένα παράδειγμα από το βασίλειο των ζώων, θα μπορούσε να είναι η εξής: Το λιοντάρι καθόταν στο ζωολογικό κήπο και χασμουριόταν. Οι υπάλληλοι φρόντιζαν και ασφάλιζαν το κλουβί του και του πέταγαν μερικά ματωμένα κομμάτια κρέας σαν θέαμα για τους επισκέπτες του ζωολογικού κήπου, οι οποίοι κοιτούσαν απ’ όλες τις μεριές. Πολλά φωτεινά μυαλά ονόμαζαν αυτό το από απόσταση τάισμα του λιονταριού, αυτό το πολιτικό τσίρκο του ζωολογικού κήπου «συμβολική πολιτική». Όλα στηρίζονταν στην εκγύμναση. Η πολιτική ήταν μικρή πολιτική. Αυτό που συνέβαινε έτσι κι αλλιώς και η δημόσια παρουσίασή του αναπτύσσονταν με βάση το νόμο της αντίστροφης αναλογίας: Όσο μικρότερα τα περιθώρια της πολιτικής και οι αντιθέσεις των κομμάτων, τόσο μεγαλύτερος ο κομπασμός.

Με την κατάρρευση της αντίθεσης Ανατολής – Δύσης δημιουργήθηκε μια παράδοξη κατάσταση: Η πολιτική συνεχίζει να λαμβάνει χώρα στα παλιά κλουβιά. Όμως το λιοντάρι έχει ξεφύγει! Παίζουμε το ζωολογικό κήπο χωρίς λιοντάρι. Αντιμετωπίζουμε τα ελεύθερα λιοντάρια ως λιοντάρια του ζωολογικού κήπου. Και το θεωρούμε προσβολή του ναρκισσισμού μας, όταν αυτά δεν επιμελούνται από μόνα τους τα κάγκελα της ειρηνικότητας και δεν αγωνίζονται να κλειστούν πίσω απ’ αυτά.

Στην Ευρώπη δημιουργήθηκε ένα κομμάτι πολιτικού αγριότοπου, ενός θεσμικά κενού τροπικού δάσους, στα μεγάλα όσο και στα μικρά ζητήματα, σε όλες τις σφαίρες τις πολιτικής, …

Η επιστροφή του πολιτικού πέρα από την αντίθεση Ανατολής – Δύσης και πέρα από τις παλιές βεβαιότητες της βιομηχανικής εποχής εκβιάζει και δικαιολογεί μια παραπέρα διάκριση, … , δηλαδή μια διάκριση μεταξύ της πολιτικής που διευθύνεται από κανόνες και αυτής που αλλάζει τους κανόνες. Η πρώτη μπορεί βέβαια να είναι δημιουργική και ανυπάκουη. Αλλά κινείται εντός του συστήματος των κανόνων του παιχνιδιού της εθνικοκρατικής κοινωνίας της βιομηχανίας και της ευημερίας. Αντίθετα, η πολιτική που αλλάζει τους κανόνες στοχεύει σε μια «πολιτική της πολιτικής», με την έννοια της αλλαγής των ίδιων των κανόνων του παιχνιδιού … Και η σύγχυση φτάνει στο αποκορύφωμά της όταν παίζονται και τα δύο μαζί. 

Ulrich Beck, Η Επινόηση του Πολιτικού

(«ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» - Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ, 1996, σελ. 246-247)

Διαβάστε περισσότερα εδώ.