Η δύναμη της τύχης

Δεν αγνοώ πως πολλοί είχαν και έχουν την πεποίθηση ότι τα πράγματα του κόσμου κυβερνώνται από την τύχη και από το Θεό με τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνθρωποι με τη σύνεσή τους δεν μπορούν να τ’ αλλάξουν,  ούτε κι έχουν καμία σωτηρία· και γι’ αυτό θα μπορούσαν να αποφανθούν ότι δεν πρέπει να καταγίνεται κανείς μ’ αυτά, αλλά να τα εγκαταλείπει στην εξουσία της τύχης …

Ωστόσο, για να μην εξαλείψουμε ολότελα την ελεύθερη βούλησή μας, κρίνω ότι μπορεί να είναι αλήθεια ότι η τύχη καθορίζει τις μισές από τις πράξεις μας, αλλά τις άλλες μισές, περίπου, αφήνει να τις κυβερνάμε εμείς. Την παρομοιάζω με εκείνα τα ορμητικά ποτάμια, που όταν φουσκώσουν, πλημμυρίζουν τις πεδιάδες, ξεριζώνουν τα δέντρα ... Και αφού τέτοια είναι τα ποτάμια αυτά, τίποτε δεν εμποδίζει τους ανθρώπους, σε περιόδους ηρεμίας, να προνοήσουν και να φτιάξουν φράγματα και προχώματα, έτσι ώστε όταν ξαναφουσκώσουν τα νερά, είτε να τα διοχετεύσουν σ’ ένα κανάλι, είτε η ορμή τους να μην είναι τόσο ασυγκράτητη και τόσο καταστροφική.

Το ίδιο συμβαίνει με την τύχη: δείχνει την ισχύ της όταν δεν υπάρχει οργανωμένη δύναμη να αντιταχθεί και στρέφει την ορμή της προς τα εκεί που ξέρει ότι δεν φτιάχτηκαν φράγματα και προχώματα να την συγκρατήσουν ...

Βλέπουμε τον ίδιο ηγεμόνα σήμερα να ευτυχεί κι αύριο να καταστρέφεται, χωρίς να έχουμε δει να αλλάζει η φύση του ή κάποια ικανότητά του … Πιστεύω, ακόμη, ότι ευτυχισμένος είναι εκείνος που προσαρμόζει τον τρόπο της συμπεριφοράς του στις απαιτήσεις των καιρών και παρόμοια εκείνος που η συμπεριφορά του βρίσκεται σε δυσαρμονία με την εποχή του είναι δυστυχισμένος ...

Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι αφ’ ης στιγμής η τύχη αλλάζει ενώ οι άνθρωποι πεισματικά επιμένουν στις δικές τους μεθόδους, ευτυχισμένοι είναι όσο οι δύο αυτοί παράγοντες εναρμονίζονται και δυστυχισμένοι όταν δεν ταιριάζουν. 

Αυτή είναι η κρίση μου: Είναι καλύτερο να είναι κανείς ορμητικός παρά επιφυλακτικός, γιατί η τύχη είναι γυναίκα κι αν θέλεις να την κρατάς υπό, είναι ανάγκη να τη χτυπάς και να την δέρνεις. Βλέπουμε δε ότι αφήνεται πιο εύκολα να νικηθεί από τέτοιους άνδρες, παρά από εκείνους που φέρονται με διακριτικότητα, και για το λόγο αυτό είναι πάντοτε, σαν γυναίκα, φίλη με τους νέους, γιατί αυτοί είναι λιγότερο διστακτικοί, περισσότερο σκληροί και την προστάζουν με μεγαλύτερη τόλμη.

Niccolo Machiavelli, Ο ΗΓΕΜΟΝΑΣ

(Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, 2010, σελ. 141-145)