Επικοινωνία και ελευθερία

Η ύψιστη αξία, επειδή είναι σημείο εκκίνησης και ύψιστος σκοπός, και επειδή είναι αυτή χωρίς την οποία οι άλλες δεν υπάρχουν. Είναι η χάρη χωρίς την οποία τα άλλα χαρίσματα δεν αναπτύσσονται, η ευκαιρία που δίνει ευκαιρία σε όλες τις ευκαιρίες.

Η ελευθερία είναι κατ’ αρχάς μια σωματική αίσθηση, κάτι που αισθάνεται το σώμα όταν νιώθουμε ότι βρισκόμαστε επιτέλους πέρα από τα εμπόδια, όταν οι σκέψεις και τα όνειρα προκαλούν ενθουσιασμό, μεγεθύνονται και δεν αντιλαμβάνονται πλέον παρά μόνο τη θέληση ως σύνορο ανάμεσα στο παρόν και στο μέλλον. Η ελευθερία λοιπόν είναι δύναμη: ελεύθερος είναι κάποιος που έχει απαλλαγεί από τον καταναγκασμό και την υποταγή, έτσι ώστε να έχει τη βεβαιότητα ότι έχουν σπάσει τα δεσμά. Είναι μια από τις προϋποθέσεις της πραγματικής επικοινωνίας: για να πείσουμε, να γοητεύσουμε, να συγκινήσουμε, πρέπει κατ’ αρχάς να έχουμε υπερβολικά ελεύθερη συνείδηση και ανοιχτό πεδίο δράσης. Και δεν αποτελεί σύμπτωση το ότι η διαφήμιση αναπτύσσεται καλύτερα στα ελεύθερα κράτη.

Αλλά το μεγαλείο της επικοινωνίας είναι να πλαισιώσει την ελευθερία με αυστηρότητα. Πλαισιώνω δεν σημαίνει ότι εμποδίζω αλλά ότι αποδεσμεύω τις δυνατότητες, καθιστώ πιο φυσιολογική την πραγματοποίηση των προθέσεων και πιο αυθόρμητη την εκπλήρωση των επιθυμιών. Ας ξεκινήσουμε με αφετηρία μια απλή ιδέα: ελευθερία δεν είναι κάνω ότι θέλω, αλλά να θέλω αυτό που κάνω. Ένας πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν έχει άλλες ελευθερίες παρά αυτές που έχει παραχωρήσει στον εαυτό του. 

Η ελευθερία είναι επίσης, και κυρίως, αυτή των καταναλωτών και το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τη σεβόμαστε: πρέπει να ξέρουμε να προτρέπουμε, αλλά όχι να υποχρεώνουμε και ποτέ μια εκστρατεία δεν πρέπει να συνιστά, ούτε έμμεσα ούτε υπαινιχτικά όχληση. Είναι πάντα από επιλογή και από συνειδητή συγκατάθεση που ο καταναλωτής θα οδηγηθεί τελικά προς το προϊόν. 

Η επικοινωνία χάνει το νόημά της εάν πομπός και δέκτης αμφιβάλουν, έστω και στιγμιαία, για τον έλεγχο της περιοχής τους και το εύρος της ελευθερίας τους. Της ελευθερίας ακόμα και να αγνοούν, να αμφισβητούν και μάλιστα να απεχθάνονται τη διαφήμιση. 

Maurice Levy, Η επικοινωνία σε 100 λέξεις

(ΤΟ ΒΗΜΑγνώση, 2007, σελ. 46-47)