Είναι βλακώδες το να δείχνεις ότι είσαι έξυπνος

Αν θελήσουμε να εξετάσουμε γιατί είναι βλακώδες το να δείχνεις ότι είσαι έξυπνος, την απάντηση θα πρέπει να αναζητήσουμε να τη βρούμε σκεπασμένη κάτω από στρώματα σκόνης συμβουλών και νουθεσιών πάππου προς πάππου, οι οποίες συμβουλές και νουθεσίες μας καθιστούν σαφές ότι είναι φρονιμότερο να μη δείχνεις ότι είσαι έξυπνος. Αυτή η βαθύτατα απαισιόδοξη, αυτή η καχύποπτη σύνεση, που κανείς πια στις μέρες μας δεν μπορεί να την εννοήσει με το πρώτο, πολύ πιθανό να κατάγεται από μιαν εποχή, όπου οι αδύνατοι ήταν πράγματι τόσο έξυπνοι, ώστε δεν περνιούνταν καν για ξύπνιοι: καθότι, συν τοις άλλοις, η εξυπνάδα τους θα μπορούσε ενδεχομένως να απειλήσει τη ζωή των ισχυρών! Η βλακεία αντίθετα, νανουρίζει και αποκοιμίζει τη δυσπιστία, την “αφοπλίζει”, όπως λέμε σήμερα… Ο αδύνατος που δεν μπορεί, ερεθίζει τον δυνατό λιγότερο από τον αδύνατο που δεν θέλει…

Κατά λογική συνέπεια, άρα, η εξυπνάδα κάνει τον δυνατό να γίνεται “θηρίο”! Και ναι μεν, τώρα, η εξυπνάδα των υποτακτικών συμβαίνει ενίοτε να εκτιμάται –δεν εκτιμάται, όμως, ποτέ, όταν ξεπερνά τα όρια της άνευ όρων αφοσίωσης. Από τη στιγμή, μάλιστα, που θα λείψουν αυτά τα εύσημα καλής διαγωγής και δεν θα του είναι βέβαιο ότι η εξυπνάδα έχει όντως τεθεί στην υπηρεσία του κύριου και αφέντη, όλο και πιο σπάνια θα την αποκαλούν με το όνομά της και θα προτιμούν να τη λένε αυθάδεια, θρασύτητα, ή κακοήθεια…

Ρόμπερτ Μούζιλ, Περί Βλακείας

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΕΛΦΙΝΙ, 1992, σελ. 19-20)