Ο
καθένας κατανοεί πόσο αξιέπαινο είναι να κρατά ένας ηγεμόνας τον λόγο του και
να ζει με ευθύτητα και όχι με δόλο: όπως όμως μας δείχνει η πείρα των καιρών
μας, μεγάλα πράγματα έχουν κατορθώσει οι
ηγεμόνες που έδωσαν λίγη σημασία στην καλή πίστη. …
Πρέπει,
λοιπόν, να γνωρίζεται ότι υπάρχουν δύο τρόποι να πολεμήσει κανείς: ο ένας με
τους νόμους, ο άλλος με τη δύναμη· ο πρώτος στους ανθρώπους, ο δεύτερος στα
θηρία· επειδή όμως πολλές φορές δεν αρκεί ο πρώτος, προστρέχουμε κατ’ ανάγκην
στον δεύτερο. Γι’ αυτό ένας ηγεμόνας
χρειάζεται απαραιτήτως να ξέρει καλά και να χρησιμοποιεί τα τεχνάσματα και του
θηρίου και του ανθρώπου. Αυτό το έχουν διδάξει στους ηγεμόνες οι αρχαίοι
συγγραφείς με παραβολές· γράφουν αυτοί πως ο Αχιλλεύς και πολλοί άλλοι από
εκείνους τους παλιούς ηγεμόνες, παραδόθηκαν προς ανατροφή στον Κένταυρο
Χείρωνα, που τους διαπαιδαγώγησε με τη δική του διδασκαλία. Τούτο, το να έχεις
δηλαδή για δάσκαλο έναν μισό ζώο και μισό άνθρωπο, έχει το νόημα ότι ένας
ηγεμόνας χρειάζεται να γνωρίζει να χρησιμοποιεί και την μία και την άλλη φύση·
και η μια χωρίς την άλλη δεν μπορεί να αντέξει για πολύ.
Ένας ηγεμόνας, λοιπόν, όντας
αναγκασμένος να γνωρίζει καλά να συμπεριφέρεται σαν θηρίο, πρέπει απ’ αυτά να
προτιμήσει την αλεπού και το λιοντάρι· γιατί το μεν λιοντάρι δεν γλυτώνει από
τις παγίδες, η δε αλεπού από τους λύκους. Οφείλει, συνεπώς, να είναι αλεπού για
να ξεχωρίζει τις παγίδες και λιοντάρι για να τρομάζει τους λύκους. Όσοι
περιορίζονται μόνο στο λιοντάρι δεν καταλαβαίνουν από πολιτική.
Επομένως,
ένας συνετός ηγεμόνας δεν μπορεί ούτε
πρέπει να τηρεί τον λόγο του, όταν κάτι τέτοιο στρέφεται εις βάρος του κι όταν
αυτές οι αιτίες που τον έκαναν να δώσει υπόσχεση έχουν εκλείψει. Κι αν όλοι
οι άνθρωποι ήσαν καλοί, το δίδαγμα αυτό δεν θα ήταν καλό· αλλά επειδή είναι
μοχθηροί και οι ίδιοι δεν θα κρατούσαν τον λόγο τους απέναντι σου, εσύ ακόμη
περισσότερο δεν χρειάζεται να τον κρατήσεις προς αυτούς. Κι ούτε ποτέ έχει
στερέψει ένας ηγεμόνας από νομιμοφανείς δικαιολογίες για να συγκαλύψει την
αθέτηση του λόγου του.
(Η
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, 2010, σελ. 108-109)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου