Το πιο ανησυχαστικό σύμπτωμα του ευρωπαϊκού μας πολιτισμού

Φρ. Νίτσε, Η Γενεαλογία της Ηθικής, μετ. Μ. Ζωγράφου, σσ. 9 -10:

Το ζήτημα για μένα, ήταν η αξία της ηθικής –και σ’ αυτό το σημείο είχα να δώσω εξηγήσεις μόνο στο φημισμένο δάσκαλό μου Σοπενχάουερ, που σ’ αυτόν αποτεινόταν αυτό το βιβλίο... Αναφερόταν, ιδιαίτερα, στην αξία του «μη εγωισμού», των ενστίκτων του οίκτου, της αυταπαρνήσεως, της αυτοθυσίας, που τόσο και τόσο καιρό μας το εξωράιζε ακριβώς ο Σοπενχάουερ και το θεοποιούσε και το ανέβαζε στις περιοχές του υπερπέραν, σε σημείο που παραμείνανε γι’ αυτόν «αξίες καθ’ αυτές» και που σ’ αυτές βασίστηκε η άρνηση για τη ζωή και τον εαυτό του. Αλλά ακριβώς εναντίον αυτών των ενστίκτων ορθώνονταν μέσα μου μια ολοένα και πιο βασική δυσπιστία... Τα έβλεπα σαν την αρχή του τέλους, σαν το σταμάτημα της πορείας, την κόπωση που κοιτάζει προς τα πίσω, τη βούληση που στρέφεται ενάντια στη ζωή, την τελευταία αρρώστια που προμηνύεται με συμπτώματα τρυφερότητας και μελαγχολίας: καταλάβαινα πως αυτή η ηθική του οίκτου που ολοένα επεκτεινόταν... ήταν το πιο ανησυχαστικό σύμπτωμα του ευρωπαϊκού μας πολιτισμού, ... η στροφή του προς το μηδενισμό ... στους φιλοσόφους είναι κάτι το εντελώς καινούριο αυτή ... η υπερβολική και εντελώς σύγχρονη εκτίμηση του οίκτου: ως τώρα οι φιλόσοφοι συμφωνούσαν ως προς την αρνητική αξία του οίκτου. Φτάνει να αναφέρω τον Πλάτωνα, το Σπινόζα ... και τον Καντ.

Φρ. Νίτσε, Τάδε έφη Ζαρατούστρας, μετ. Μενάλκα Μουσαίου, σσ. 103, 298:

Πρέπει κανείς να βάνει χαλινάρι στην καρδιά του· γιατί αν την αφήσει να του φύγει, πόσο γρήγορα θα του φύγει και το κεφάλι. Να φυλάγεσθε από την συμπόνια ... κάθε μεγάλη αγάπη στέκει πάνου από τη συμπόνια της: γιατί ακόμη θέλει να δημιουργήσει το αντικείμενο της αγάπης της... Όλοι οι δημιουργοί είναι σκληροί ... Ο υπεράνθρωπος βρίσκεται στην καρδιά μου· αυτός είναι για με το πρώτο και μοναδικό κι όχι ο άνθρωπος: όχι ο πλησίον, ούτε ο πιο πτωχός, όχι όποιος υποφέρει περισσότερο, ούτε ο καλύτερος.

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ (Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ)

(ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ – ΑΘΗΝΑ 1977, σελ. 80-81)