Οι αρπαγές της Ωραίας Ελένης

Κόρη του Δία και της Λήδας – σύμφωνα με άλλες εκδοχές του Δία και της Νέμεσης, του Δία και της Αφροδίτης ή του Ουρανού και της Τηθύος – και αδελφή των Διοσκούρων, της Κλυταιμνήστρας, της Τιμάνδρας και της Φιλονόης, η Ελένη δεν άργησε να κινήσει το ενδιαφέρον των ηρώων της εποχής της.

Πολυάριθμοι επίδοξοι μνηστήρες ζήτησαν την Ελένη από το θνητό “πατέρα” της Τυνδαρέω. Μετά από συμβουλή του Οδυσσέα, ο Τυνδάρεως δήλωσε πως άφηνε την κόρη του ελεύθερη να διαλέξει και ζήτησε στους μνηστήρες να ορκιστούν πως όχι μόνο θα σεβαστούν την εκλογή της Ελένης, αλλά θα εκδικηθούν όποιον τυχόν την αποσπάσει από το σύζυγό της. Έτσι οι ηγεμόνες των ελληνικών κρατών συναθροίστηκαν στο πλευρό του Μενέλαου όταν ο Πάρις απήγαγε την Ελένη και έτσι ξεκίνησε, όπως είναι γνωστό, η μακρόχρονη εκστρατεία των Ελλήνων στην Τροία.

Λιγότερο γνωστή είναι η πρώτη απαγωγή της Ελένης, την οποία αγνοεί ο Όμηρος, αλλά αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, τον Λυκόφρονα, τον Απολλόδωρο, τον Διόδωρο, τον Παυσανία, τον Πλούταρχο και τον Οβίδιο. Η αρπαγή αυτή έγινε από το Θησέα, με τη βοήθεια του φίλου του Πειρίθου, όταν η Ελένη δεν ήταν παρά δεκαπέντε χρονών. Οι δύο συνεργοί έφεραν την Ελένη στην Άφιδνα της Αττικής, όπου την έκρυψαν και εμπιστεύτηκαν την φύλαξή της στην Αίθρα, τη μητέρα του Θησέα. Οι κάτοικοι όμως της περιοχής πρόδωσαν το μυστικό και όταν ο Θησέας κατέβηκε στον Άδη να βοηθήσει τον Πειρίθου να απαγάγει την Περσεφόνη, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης έσπευσαν στην Άφιδνα, ελευθέρωσαν την αδελφή τους και φεύγοντας πήραν μαζί τους την Αίθρα για να την υπηρετεί.

 

Η αρπαγή της Ελένης από το Θησέα. Λεπτομέρεια από ψηφιδωτό δάπεδο της Πέλλας (περ. 300 π.Χ.).

Όπως διηγείται ο Παυσανίας, μετά την επάνοδό της, η Ελένη γέννησε στο Άργος μια κόρη, την Ιφιγένεια, την οποία κράτησε κοντά της η Κλυταιμνήστρα. Κατά μιαν άλλη εκδοχή, η πρώτη αυτή αρπαγή της ωραίας Ελένης πραγματοποιήθηκε όταν ήταν ήδη γυναίκα του Μενελάου.

Γιούλη Βελισσαροπούλου 

Περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ (Τεύχος 2, Φεβρουάριος 1982)