«Το διασημότερο παράδειγμα αμοραλιστικού ρεαλισμού»

[…] Το πιο διάσημο ίσως παράδειγμα στην Ιστορία είναι ο διάλογος των Αθηναίων με τους κατατροπωμένους Μηλίους – διάλογο τον οποίο ο Guthrie ονομάζει «το διασημότερο παράδειγμα αμοραλιστικού ρεαλισμού» (Guthrie 1971: 85). Οι Αθηναίοι ενώ διαπραγματεύονται τους όρους παράδοσης, απευθύνονται στους Μηλίους σε σχετικό σημείο, με τον ακόλουθο τρόπο (Θουκυδίδου, Ιστορία, Ε 89, 105):

Λοιπόν κι εμείς δεν θα πούμε μεγάλα λόγια ούτε μακριές φράσεις για να αποδείξουμε ότι η νίκη μας επάνω στους Μήδους μας έδωσε το δικαίωμα ν’ ασκούμε την ηγεμονία μας ή ότι εκστρατεύσαμε τώρα εναντίον σας επειδή μας αδικήσατε. […] Ας συζητήσουμε, όμως, για το τι είναι δυνατόν να γίνει έχοντας υπόψη τους πραγματικούς σκοπούς του καθενός και ξέροντας ότι, στις ανθρώπινες σχέσεις τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη (ήτοι, μόνο μεταξύ ίσων το δίκαιο υπερισχύει έναντι της δύναμης) και ότι αντίθετα ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του […]

Από ότι μπορεί κανείς να εικάσει για τους θεούς και από ότι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι και οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν. Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν και ξέρουμε καλά ότι κι εσείς και οποιοιδήποτε άλλοι θα κάνατε τα ίδια αν είχατε τη δύναμη μας.

Brian Leiter, Νίτσε και ηθική

(Εκδόσεις Οκτώ, 2009, σ. 74-75)