Ο Κοντράτιεφ και η «νέα οικονομία»

Ένας κύκλος Κοντράτιεφ είναι ένας μακρύς κύκλος οικονομικής ανάπτυξης, κυρίως αποτελούμενος από δέσμες καινοτομιών. Ζούμε στον 5^ο Κοντράτιεφ; Η ερώτηση έχει συζητηθεί πολύ, ιδιαίτερα καθώς την ιδέα αυτή καθαυτή των κύκλων Κοντράτιεφ δεν τη συμμερίζονται όλοι οι οικονομολόγοι.

Ο Νικολάι Ντιμιτρίγιεβιτς Κοντράτιεφ (1892-1938) δημοσιεύει το 1925 στη Μόσχα ένα άρθρο σχετικά με τους μακρείς κύκλους στην οικονομική ζωή, ξεκινώντας από σειρές τιμών γαλλικών, αμερικανικών και αγγλικών. Προκαλεί θύελλα αντιδράσεων στους σοβιετικούς κύκλους, διότι δεν καταλήγει υποστηρίζοντας την αθεράπευτη κρίση του καπιταλισμού. Κατ’ αυτόν, οι κύκλοι θα συνδέονταν με εσωτερικές δυναμικές επενδύσεις. Το 1926, το άρθρο μεταφράζεται στα γερμανικά. Ο συγγραφέας του αναγνωρίζεται διεθνώς, το 1935, μετά τη δημοσίευσή του στο The Review of Economic Statistics. Εξορίστηκε όμως το 1930 στη Σιβηρία και εκτελέστηκε το 1938.

Η ονομασία κύκλος του Κοντράτιεφ (διάρκειας 25 χρόνων) προέρχεται από τον Σουμπέτερ και σχετίζεται με τα κύματα μεγάλων καινοτομιών. Για καιρό ξεχασμένος στα εγχειρίδια, επιστρέφει με «τον 4^ο Κοντράτιεφ». Πρόκειται γι’ αυτόν των «Trente glorieuses = των τριώ δεκαετιών ευημερίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» (η έκφραση είναι του Ζαν Φουραστιέ), τις οποίες διαδέχθηκε μια φάση ύφεσης, ξεκινώντας από το 1970.

Ίσως ζούμε σήμερα τον 5^ο Κοντράτιεφ με τη «νέα οικονομία». Η πτώση των τιμών επεξεργασίας, αποθήκευσης και μεταφοράς της πληροφόρησης επέστρεψε σε νέες δομές να γεννηθούν, βραχυκυκλώνοντας τις παλιές, ανοίγοντας το δρόμο σε νέα προϊόντα και διαδικασίες, σε μια βάση πλέον πιο διεθνή, εάν όχι παγκόσμια.

Η πραγματικότητα αυτού του κύματος στηρίζεται σε δέσμες μεγάλων καινοτομιών. Τις βρίσκουμε με τη «νέα οικονομία», όμως η επίδρασή τους στις τιμές είναι πιο διφορούμενη. Η άνοδος των τιμών της φάσης επέκτασης (φάση Α του Κοντράτιεφ) ήταν ιδιαιτέρως συνετή. Συνεχίζεται υπό την επίδραση της διανομής προϊόντων σε ένα πλαίσιο ισχυρού παγκόσμιου ανταγωνισμού, επιθετική κινεζικής πολιτικής και παρακολούθησης των συμφωνιών. Δεν πρόκειται στην ουσία για κρίση, αφού έπεται ανάπτυξη. Δεν βρισκόμαστε σε «μεγάλη ύφεση» σε παγκόσμιο επίπεδο (φάση Β του Κοντράτιεφ), αλλά μάλλον στο κέντρο ενός εκτεταμένου διεθνούς ξαναμοιράσματος των χαρτιών. Να προσθέσουμε πως αυτή τη «νέα οικονομία» διαδέχονται οι βιοτεχνολογίες και οι βιοεπιστήμες. Μια επανάσταση μπορεί να κρύβει μια άλλη.   

Jean - Paul Betbeze, Η οικονομία σε 100 λέξεις  

(ΤΟ ΒΗΜΑγνώση, 2007, σελ. 104-105)