Η Αρχή της Αβεβαιότητας

Στην ταινία των αδερφών Coen Ο Άνθρωπος που δεν Ήταν Εκεί (The Man Who Wasn't There), ένας λακωνικός κουρέας, ο Ed Crane (τον υποδύεται ο Billy Bob Thornton) προσπαθεί να δραπετεύσει από την ζωή του μέσω ενός εκβιασμού. Κάτι όμως δεν πάει καλά. Στην υπόθεση παρεισφρέουν η απιστία, το έγκλημα πάθους, η δικαιοσύνη και η τιμωρία. Όλα δηλαδή τα στοιχεία που ορίζουν το κινηματογραφικό είδος του film noir.

Υπάρχει μια σκηνή όπου ο δικηγόρος που υπερασπίζεται τη γυναίκα του Ed (τον υποδύεται ο Tony Shalhoub) «κτίζει» την υπερασπιστική του γραμμή βασιζόμενος στην «αρχή της απροσδιοριστίας» (ή «αρχή της αβεβαιότητας») του Γερμανού φυσικού Βέρνερ Χάιζενμπεργκ:

Είναι ένας τύπος στη Γερμανία… νομίζω τον λένε Φριτς κάτι, ίσως και Βέρνερ. Έχει μια θεωρία για την επιστημονική μελέτη. Για την τροχιά των πλανητών. Τις ηλιακές κηλίδες. Γιατί το νερό τρέχει από τη βρύση. Πρέπει να το δεις.

Αλλά καμιά φορά, κοιτάζοντας… Κοιτάζοντας κάτι, αλλάζει. Δεν ξέρεις ποια είναι η πραγματικότητα. Ή τι θα είχε συμβεί αν δεν είχες ανακατευτεί. Δεν υπάρχει το «τι έγινε». Κοιτάζεις κάτι… κι αυτό αλλάζει. Αυτό λέγεται, «αρχή της αβεβαιότητας».

Φαίνεται τρελό, αλλά κι ο Αϊνστάιν το δέχεται. Επιστήμη. Αντίληψη. Πραγματικότητα. Αμφιβολία. Λογική αμφιβολία. Όσο πιο πολύ κοιτάς, τόσο λιγότερα ξέρεις. Είναι ένα αποδεδειγμένο γεγονός. Κατά κάποιο τρόπο, είναι το μόνο που ισχύει. Αυτός ο Γερμανός το εξέφρασε με μαθηματικό τύπο.