Γιατί είναι δύσκολο να πούμε ψέματα

[…] Η δυσκολία με το ψέμα είναι πως το υπoσυνείδητό μας λειτουργεί αυτόματα και ανεξάρτητα από το λεκτικό ψέμα και έτσι η γλώσσα του σώματός μας μας προδίδει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που σπάνια λένε ψέματα γίνονται εύκολα αντιληπτοί, ανεξάρτητα από το πόσο πειστικά μιλούν. Τη στιγμή που αρχίζουν να λένε ψέματα, το σώμα τους στέλνει αντιφατικά σήματα και αυτά μας προκαλούν την εντύπωση ότι δεν μας λένε την αλήθεια. Στη διάρκεια του ψέματος, ο υποσυνείδητος νους εκπέμπει νευρική ενέργεια που εκδηλώνεται, ως μια χειρονομία αντιφατική με όσα ειπώθηκαν. Οι επαγγελματίες ψεύτες, όπως οι πολιτικοί, οι δικηγόροι, οι ηθοποιοί και οι τηλεοπτικοί παρουσιαστές, έχουν εξασκήσει τις κινήσεις του σώματός τους, μέχρι σημείο που είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος αν ψεύδονται, κι έτσι οι άνθρωποι πιστεύουν αβίαστα τα ψέματά τους.

Αυτό το κάνουν με δύο τρόπους: Πρώτον, εξασκούνται στις κινήσεις που μοιάζουν σωστές όταν λένε ένα ψέμα, αλλά αυτό πιάνει μόνο όταν έχουν μεγάλη εμπειρία στο ψέμα∙ δεύτερον, μπορεί να μειώσουν τις χειρονομίες τους, έτσι ώστε να μη χρησιμοποιούν ούτε θετικές ούτε αρνητικές κινήσεις την ώρα που λένε ψέματα, αλλά κι αυτό είναι επίσης δύσκολο στην πράξη.

Με την εξάσκηση, οι ψεύτες μπορεί, να γίνουν πειστικοί, όπως οι ηθοποιοί.

Κάντε αυτή την απλή δοκιμή - πείτε ένα εσκεμμένο ψέμα σε κάποιον πρόσωπο με πρόσωπο, κάνοντας ταυτόχρονα μια συνειδητή προσπάθεια να συγκρατήσετε οποιαδήποτε κίνηση του σώματος. Ακόμα κι αν συγκρατήσετε τις μεγάλες κινήσεις του κορμιού σας, θα εκπέμψετε πολυάριθμες άλλες ανεπαίσθητες κινήσεις, όπως σπασμούς των μυών του προσώπου, διαστολή και συστολή της κόρης του ματιού, εφίδρωση, κοκκινισμένα μάγουλα, αύξηση του ανοιγοκλείσματος των βλεφάρων από δέκα φορές ανά λεπτό μέχρι και πενήντα φορές ανά λεπτό, και πολλά άλλα μικρο-σήματα που προδίδουν εξαπάτηση. Οι έρευνες που χρησιμοποιούν κάμερες αργής κίνησης δείχνουν ότι αυτές οι μικρο-κινήσεις μπορεί να λάβουν χώρα σε κλάσμα του δευτερολέπτου, και μόνο όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με προσωπικές συνεντεύξεις, οι πωλητές και πολύ διορατικά άτομα μπορούν να ης αντιληφθούν.

Είναι φανερό, λοιπόν, πως για να πείτε ψέματα θα πρέπει να έχετε το σώμα σας κρυμμένο ή αθέατο. Οι ανακρίσεις γίνονται με τον ύποπτο καθισμένο σε μια καρέκλα σε ανοιχτό χώρο και κάτω από δυνατά φώτα, έτσι ώστε ολόκληρο το σώμα του να είναι ορατό από τους ανακριτές. Σε τέτοιες συνθήκες, είναι πολύ ευκολότερο να διακρίνει κανείς τα ψέματα του ανακρινόμενου. Το ψέμα είναι ευκολότερο όταν κάθεσαι πίσω από ένα γραφείο, όπου το σώμα είναι εν μέρει κρυμμένο, όταν κοιτάζεις πίσω από έναν φράχτη ή όταν κρύβεσαι πίσω από μια μισάνοιχτη πόρτα. Ο καλύτερος τρόπος για να πει κανείς ψέματα είναι μέσω του τηλεφώνου ή του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Allan Pease -  Barbara Pease, Το απόλυτο βιβλίο για την γλώσσα του σώματος

(Εκδόσεις ΕΣΟΠΤΡΟΝ, 2006, σ. 189-190)