Νίτσε: η δημοκρατία σαν κατάπτωση … και το καινούργιο καθήκον

Εμείς, που έχουμε διαφορετική πίστη -εμείς, για τους οποίους το δημοκρατικό κίνημα δεν είναι απλώς μια μορφή κατάπτωσης της πολιτικής οργάνωσης, αλλά και μια μορφή κατάπτωσης, δηλαδή μείωσης του ανθρώπου, η κατάσταση κατά την οποία έχει γίνει μέτριος και έχει χάσει την αξία του: προς τα πού πρέπει να στρέψουμε τις ελπίδες μας; -Προς καινούργιους φιλόσοφους, δεν υπάρχει άλλη επιλογή· προς πνεύματα αρκετά πρωτότυπα και ισχυρά για να δώσουν μια ώθηση για αντίθετες αξιολογήσεις και για επαναξιολόγηση, αναποδογύρισμα των "αιώνιων αξιών"· προς πρωτοπόρους, προς ανθρώπους του μέλλοντος, οι οποίοι συνδέουν στο παρόν τον κόμπο με τον εξαναγκασμό που σπρώχνει τη θέληση χιλιετιών σε καινούργιους δρόμους.

Το να διδάξεις στον άνθρωπο το μέλλον του ανθρώπου ως δική του θέληση, ως εξαρτώμενο από μια ανθρώπινη θέληση, και να προετοιμάσεις μεγάλα εγχειρήματα και συλλογικά πειράματα πειθαρχίας και καλλιέργειας, ώστε να πάρει τέλος αυτή η φρικτή κυριαρχία της α-νοησίας και της τύχης, που ονομάζεται μέχρι τώρα "ιστορία" -η α-νοησία της "πλειοψηφίας" είναι απλώς η τελευταία της μορφή: γι' αυτό το πράγμα θα χρειαστεί μια μέρα ένα καινούργιο είδος φιλοσόφων και διοικητών, απέναντι στους οποίους καθετί που υπήρχε μέχρι τώρα στη γη από κρυμμένα, γόνιμα και αγαθοεργά πνεύματα θα μοιάζει ωχρό και καχεκτικό. Η εικόνα τέτοιων ηγετών είναι αυτό που κυματίζει μπροστά στα μάτια μας -μπορώ να το πω αυτό δυνατά, ελεύθερα πνεύματα; Οι περιστάσεις που πρέπει εν μέρει να δημιουργήσουμε, εν μέρει να χρησιμοποιήσουμε, για να τους φέρουμε στη ζωή· οι πιθανοί δρόμοι και δοκιμές χάρη στις οποίες μια ψυχή θα μπορέσει να φτάσει σε τέτοιο ύψος και δύναμη που θα νιώσει ότι είναι υποχρεωμένη να αναλάβει τα καθήκοντα αυτά· μια επαναξιολόγηση των αξιών, κάτω από την καινούργια πίεση και σφυρί των οποίων θα χαλυβδωθεί μια συνείδηση, θα γίνει μπρούντζινη μια καρδιά, ώστε να μπορέσει να αντέξει το βάρος μιας τέτοιας ευθύνης· από την άλλη μεριά, η ανάγκη για τέτοιους αρχηγούς, ο φοβερός κίνδυνος να μην εμφανιστούν ή να αποτύχουν ή να εκφυλιστούν -αυτές είναι οι δικές μας μέριμνες και έγνοιες, το ξέρετε αυτό, ελεύθερα πνεύματα; Αυτές είναι οι βαριές, απόμακρες σκέψεις και σύννεφα που περνούν πάνω από τον ουρανό της δικής μας ζωής.

Λίγες είναι οι οδύνες που συγκρίνονται με την οδύνη να βλέπεις, να μαντεύεις, να αισθάνεσαι έναν εξαιρετικό άνθρωπο να ξεστρατίζει από τον δρόμο του και να εκφυλίζεται: όποιος όμως έχει το σπάνιο μάτι για τον συλλογικό κίνδυνο να εκφυλιστεί ο ίδιος ο "άνθρωπος", όποιος, σαν εμάς, έχει αναγνωρίσει σε τι φοβερό βαθμό έχει παίξει μέχρι τώρα το τυχαίο το παιχνίδι του με το μέλλον του ανθρώπου -ένα παιχνίδι στο οποίο δεν έπαιξε κανένα χέρι ούτε βέβαια "ο δάκτυλος του Θεού!"- όποιος έχει μαντέψει το μοιραίο που βρίσκεται κρυμμένο στην ηλίθια αγαθότητα και στην τυφλή εμπιστοσύνη των "μοντέρνων ιδεών", και ακόμη περισσότερο σε όλη την χριστιανική-ευρωπαϊκή ηθική: αυτός υποφέρει από ένα αίσθημα αγωνίας με το οποίο δεν μπορεί να συγκριθεί κανένα άλλο -διότι καταλαβαίνει με μια ματιά ό,τι μπορεί ακόμη να καλλιεργηθεί στον άνθρωπο σε περίπτωση μιας ευνοϊκής συσσώρευσης και έντασης δυνάμεων και καθηκόντων, ξέρει με όλη τη γνώση της συνείδησης του ότι οι μεγαλύτερες δυνατότητες του ανθρώπου δεν έχουν εξαντληθεί ακόμα και πόσο συχνά στο παρελθόν αντιμετώπισε ο τύπος άνθρωπος παράξενες αποφάσεις και καινούργιους δρόμους -ξέρει ακόμα καλύτερα, από τις πιο οδυνηρές του αναμνήσεις, πάνω σε τι αξιοθρήνητα πράγματα τσακίστηκε, διαλύθηκε, βούλιαξε και έγινε αξιολύπητο μέχρι τώρα ένα εξελισσόμενο ον ύψιστης βαθμίδας. Ο συλλογικός εκφυλισμός του ανθρώπου, έως κάτω σ' αυτό που οι σοσιαλιστές βλάκες και χοντροκέφαλοι βλέπουν σαν "τον άνθρωπο τους του μέλλοντος" -σαν το ιδανικό τους!- αυτός ο εκφυλισμός και η μείωση του ανθρώπου σε τέλειο αγελαίο ζώο (ή, όπως λένε, σε άνθρωπο της "ελεύθερης κοινωνίας"), αυτή η ζωοποίηση του ανθρώπου μέχρι το πυγμαίο ζώο των ίσων δικαιωμάτων και αξιώσεων είναι δυνατή, δεν χωράει αμφιβολία γι' αυτό!

Όποιος έχει σκεφτεί αυτή τη δυνατότητα ως το τέλος της γνωρίζει μια παραπάνω αηδία από τους άλλους ανθρώπους -και ίσως επίσης ένα καινούργιο καθήκον!...

Πέρα από το καλό και το κακό, § 203

Philippe Raynaud, Ο Νίτσε και η Πολιτική

(Εκδόσεις Νησίδες, 2004, σελ. 139-140)