Η κατάσταση Πασκάλ

Το Μια νύχτα με τη Μοντ (Ma nuit chez Maude, 1969), από τις κορυφαίες ταινίες του Ερίκ Ρομέρ γενικότερα, αποτελεί τον τέταρτο από τους «Έξι Μύθους Περί Ηθικής». Πρόκειται για μια «περιπέτεια της σκέψης», όπου οι τρεις πρωταγωνιστές - ο μαρξιστής καθηγητής, ο καθολικός μηχανικός και η Μοντ μιλούν ατελείωτα για την πίστη, το Θεό, τον έρωτα, την ηθική και τη φιλοσοφία. 

Σε μια χαρακτηριστική σκηνή ο μαρξιστής καθηγητής και μελετητής του αιρετικού καθολικού Pascal εξακολουθεί να πιστεύει στην ιστορική αναγκαιότητα αλλά ήδη έχει παρεκκλίνει προς μια μεταφυσική της ερμηνεία μέσα απ’ την έννοια της μαθηματικής προσδοκίας:

Μαρξιστής καθηγητής: Αμφιβάλω ότι η ιστορία έχει λογική. Στοιχηματίζω και βρίσκομαι σε κατάσταση Πασκάλ. Υπόθεση Α: η κοινωνική ζωή δεν έχει νόημα. Υπόθεση Β: η ιστορία έχει νόημα. Δεν είμαι σίγουρος ότι η υπόθεση Β είναι πιο σωστή. Ας πούμε ότι έχει 10% πιθανότητες … ενώ η υπόθεση Α, 90%. Παρ’ όλα αυτά, θα στοιχηματίσω υπέρ της Β … γιατί είναι η μόνη που μου επιτρέπει να ζω. Αν στοιχηματίσω για την Α και επιβεβαιωθεί η Β … τότε έχω χάσει εντελώς τη ζωή μου. Άρα πρέπει να διαλέξω τη Β γιατί δικαιολογεί τη ζωή μου. Έχω 90% πιθανότητα να κάνω λάθος, μα δεν έχει σημασία.

Καθολικός μηχανικός: Αυτή είναι η μαθηματική προσδοκία. Η υπόθεση Β έχει λίγες πιθανότητες … αλλά το κέρδος είναι άπειρο, γιατί είναι η ζωή σου.