Μονογαμία: η καταγωγή της διποδίας;

Το σενάριο […] ξεκινά από τη διαβεβαίωση ότι τα είδη των μεγάλων πιθήκων ήταν πολλά και διαδομένα παντού, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία, κατά τη διάρκεια του Μειόκαινου μεταξύ -25 εκατ. και -5 εκατ. χρόνια (άρα, πριν από τη δημιουργία της σειράς των ανθρωπίδων). Σήμερα, δεν υφίστανται περισσότερα από τρία είδη των μεγάλων πιθήκων: ο χιμπατζής, ο γορίλας και ο ουρακοτάγκος που είναι μάλλον περιορισμένοι σε ορισμένα εδάφη της Αφρικής και του Ισημερινού, στην περίπτωση του χιμπατζή και του γορίλα, και κάποιων νησιών της Ινδονησίας (Σουμάτρα και Βόρνεο), στην περίπτωση του ουρακοτάγκου. Προφανώς, είναι είδη «απολιθώματα», αφού τα είδη των «μικρών» πιθήκων (μπαμπουίνοι, κυνοπίθηκοι κ.λπ.) είναι σήμερα πολλά και εξαπλωμένα παντού στην Αφρική και στην Ασία. Μόνο το ανθρώπινο είδος, απόγονος των μεγάλων πιθήκων στο Μειόκαινο, έχει εξαπλωθεί σήμερα παγκόσμια. […] πρέπει να εξηγηθεί πώς οι «μικροί» πίθηκοι μπόρεσαν να αντικαταστήσουν τους «μεγάλους πιθήκους» και πώς η σειρά των ανθρωπίδων ήταν η μόνη συγγενής «των μεγάλων πιθήκων» που εξαπλώθηκε.

[…] το κλειδί βρίσκεται στις αναπαραγωγικές στρατηγικές αυτών των διαφορετικών ειδών. Οι «μικροί πίθηκοι» κάνουν κατά μέσον όρο δύο ή τρεις φορές περισσότερα μικρά απ’ ό,τι οι «μεγάλοι πίθηκοι» κατά τη διάρκεια της ζωής τους ως ενήλικοι. […]. Η σειρά των ανθρωπίδων, μη έχοντας υποστεί αυτό το θλιβερό πεπρωμένο, πρέπει λοιπόν να είχε κάποιο πλεονέκτημα στην αναπαραγωγική του στρατηγική σε σχέση με τους μεγάλους πιθήκους.

Πώς μπόρεσε το ανθρώπινο είδος να είναι πιο «παραγωγικό» στην τεκνοποιία απ’ ό,τι οι μεγάλοι πίθηκοι, τη στιγμή που ναι μεν η διάρκεια της αναπαραγωγικής του ζωής είναι περίπου η ίδια με αυτήν των πιθήκων (20 με 25 χρόνια), όμως φέρνει στον κόσμο ένα μοναδικό βλαστό κάθε φορά και η διάρκεια των γονικών φροντίδων είναι περισσότερο παρατεταμένη στον άνθρωπο απ’ ό,τι στο χιμπατζή; Ο λόγος είναι, […] ότι το διάστημα μεταξύ των γεννήσεων είναι πιο σύντομο στον Homo sapiens: δεν είναι παρά δυόμισι χρόνια έναντι των τριών χρόνων στο χιμπατζή. Συνολικά, λοιπόν, στη διάρκεια της ίσης διάρκειας αναπαραγωγικής ζωής, το ανθρώπινο είδος είναι ικανό να παραγάγει περισσότερους απογόνους. Και πώς έφτασε ο άνθρωπος και περισσότερο οι πρόγονοι του ανθρώπου σ’ αυτό το αποτέλεσμα; Εδώ παρεμβαίνει η εμφάνιση της διποδίας. […] αυτή επιτρέπει τελικά την απαλλαγή των χεριών από υπηρεσίες μετακίνησης. Αλλά αυτό δεν έγινε για να κατασκευάζονται όπλα ή εργαλεία, αφού αυτά δεν εμφανίστηκαν παρά πολύ αργότερα, όπως δείχνουν τα απολιθώματα (η δημιουργία της σειράς των ανθρωπίδων τοποθετείται πριν από 7 έως 5 εκατ. χρόνια ενώ οι πρώτες επεξεργασμένες πέτρες δεν εμφανίζονται παρά πριν 2,5 εκατ. χρόνια). […] το πλεονέκτημα της διποδίας επέτρεψε στα αρσενικά να φέρουν στα χέρια τους την τροφή για να ανεφοδιάζουν τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους. Και ακριβέστερα, η διάθεση της προμήθειας τροφίμων πρέπει να συνοδευόταν από την εδραίωση του μονογαμικού ζεύγους ή, καλύτερα, από την πυρηνική οικογένεια (ένας άνδρας και μια γυναίκα γεννούν τα παιδιά που τρέφουν και ανατρέφουν).

[…] Ανεφοδιασμένα από τους σεβαστούς «συντρόφους», τα θηλυκά των ανθρωπί­δων θα μπορούσαν να ταΐζουν τα παιδιά τους καλύτερα και να καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια στην ανατροφή τους. Η συντόμευση του διαστήματος ανάμεσα στις γεννήσεις επιτεύχθηκε χάρη σε πρόωρο απογαλακτισμό. Η παύση του θηλασμού επιτρέπει τελικά την επαναφορά της ωορρηξίας στη γυναίκα. Αυτός ο πρώιμος απογαλακτισμός μπόρεσε να επιτευχθεί χάρη στο «κουρκούτι», αρχίζοντας με σπόρους προμασημένους κάθε φορά από τη μητέρα και τον πατέρα, καθώς οι γονείς συμμετείχαν με κάθε τρόπο στην ανατροφή των μικρών. […]

Τελικά, για να αυξηθεί η ανθρώπινη παραγωγικότητα σε απογόνους, πρέπει, σ' αυτές τις συνθήκες αβεβαιότητας ως προς την περίοδο γονιμότητας, να υπάρχουν εκτεταμένες σεξουαλικές σχέσεις και ένας σύντροφος να είναι πάντα κοντά στη γυναίκα: η λύση της εξίσωσης της ανθρώπινης σεξουαλικότητας είναι το ζευγά­ρι, […]. Και οι ίδιες τάσεις για σχηματισμό των ζευγαριών πρέπει να υπήρχαν ήδη σε όλους τους πρώτους ανθρωπίδες.

Μαρσέλ Μπλαν, Οι κληρονόμοι του Δαρβίνου

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΑΧΥ, 1995, σελ. 214-216)