Όλη η τέχνη είναι εντελώς άχρηστη

Ο καλλιτέχνης είναι ο δημιουργός ωραίων πραγμάτων.

Σκοπός της τέχνης είναι να αποκαλύπτει τον εαυτό της και να κρύβει τον καλλιτέχνη.

Κριτικός είναι αυτός που μπορεί να μεταφράζει με έναν άλλο τρόπο ή σ’ ένα νέο υλικό την εντύπωση που του δημιουργούν τα ωραία πράγματα. Η υψηλότερη, όπως και η κατώτερη, μορφή κριτικής είναι η αυτοβιογραφία.

Εκείνοι που βρίσκουν άσχημα νοήματα σε ωραία πράγματα είναι διεφθαρμένοι χωρίς να είναι γοητευτικοί. Αυτό είναι κακό.

Εκείνοι που βρίσκουν ωραία νοήματα σε ωραία πράγματα είναι οι καλλιεργημένοι. Γι’ αυτούς υπάρχει ελπίδα.

Υπάρχουν οι εκλεκτοί για τους οποίους τα ωραία πράγματα σημαίνουν μόνο ομορφιά.

Δεν υπάρχουν ηθικά ή ανήθικα βιβλία. Τα βιβλία είναι καλογραμμένα ή κακογραμμένα. Αυτό είναι όλο.

[…]

Η ηθική ζωή του ανθρώπου αποτελεί μέρος του υλικού που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης, αλλά η ηθικότητα της τέχνης συνίσταται στην τέλεια χρήση ενός μέσου που δεν είναι τέλειο. Κανένας καλλιτέχνης δεν επιθυμεί να αποδείξει κάτι. Ακόμη και τα πράγματα που είναι αληθινά, μπορούν να αποδειχθούν. 

Κανένας καλλιτέχνης δεν έχει ηθικές συμπάθειες. Μια ηθική συμπάθεια σ’ έναν καλλιτέχνη αποτελεί ασυγχώρητη επιτήδευση ύφους. Ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί ποτέ να είναι νοσηρός. Ο καλλιτέχνης μπορεί να εκφράσει τα πάντα. 

Η σκέψη και η γλώσσα είναι για τον καλλιτέχνη υλικό για την τέχνη του. Η κακία και η αρετή είναι για τον καλλιτέχνη υλικό για την τέχνη του.

Από την άποψη της μορφής, ο τύπος για όλες τις τέχνες είναι η τέχνη της μουσικής. Από την άποψη του αισθήματος, πρότυπο είναι η τέχνη του ηθοποιού.

Όλη η τέχνη είναι συγχρόνως επιφάνεια και σύμβολο. Εκείνοι που προχωρούν πέρα από την επιφάνεια, το κάνουν με δικό τους κίνδυνο. Εκείνοι που διαβάζουν το σύμβολο, το κάνουν με δικό τους κίνδυνο.

Είναι ο θεατής, και όχι η ζωή, αυτό που αντικαθρεπτίζει στην πραγματικότητα η τέχνη.

Ο διχασμός των απόψεων πάνω σ’ ένα έργο τέχνης δείχνει ότι το έργο είναι νέο, πολυσύνθετο και σφριγηλό. Όταν οι κριτικοί διαφωνούν, ο καλλιτέχνης βρίσκεται σε συμφωνία με τον εαυτό του.

Μπορούμε να συγχωρήσουμε έναν άνθρωπο γιατί έκανε ένα χρήσιμο πράγμα, στο βαθμό που δεν το θαυμάζει. Η μόνη δικαιολογία για να κάνει κάποιος ένα άχρηστο πράγμα είναι ότι το θαυμάζει απεριόριστα.

Όλη η τέχνη είναι εντελώς άχρηστη[1]. 

Όσκαρ Γουάιλντ, Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέη

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 2006, πρόλογος)

---

[1] Μια πολυσυζητημένη περίληψη των αισθητικών απόψεων του Γουάιλντ. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση στο τεύχος του Μαρτίου του 1891.