Κων/νος Καραμανλής: η πολιτική ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων

Κάποτε ένας Γάλλος ιστορικός με ρώτησε: «πως μπορείτε να αποδείξετε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι απόγονοι των αρχαίων;» «Πάρτε σαν παράδειγμα», του είπα, «την πολιτική μας ζωή. Τα πάθη τα πολιτικά, την αστάθεια, τη δημαγωγία…»

v   

Ο Α. Μαλρώ […] είχε αναλάβει να οργανώσει το πρόγραμμα «Ήχος και Φως» στην Ακρόπολη, όταν ήμουν πρωθυπουργός. Την επομένη της πρώτης παράστασης τα σχόλια του Τύπου ήσαν μάλλον δυσμενή. Ενθυμούμε ότι την ημέρα εκείνη την συνήντησα σε κάποια παραλία, όπου γευμάτιζε με τον Κ. Τσάτσο, τότε υπουργό Προεδρίας. Μου φάνηκε στεναχωρημένος και ρώτησα γιατί. Οπότε ο Κ. Τσάτσος μου απεκάλυψε ότι αιτία ήταν τα σχόλια του Τύπου. «Έπρεπε να γνωρίζετε», του είπα, «ότι οι Έλληνες κατεδίκασαν τους δύο ανθρώπους που έκτισαν τον Παρθενώνα, τον Περικλή και τον Φειδία». «Δεν ξέρετε πόσο με ανακουφίζετε, Κύριε Πρόεδρε», μου αποκρίθηκε γελώντας ο Μαρλώ. Αργότερα, στα χρόνια της εξορίας, μου υπενθύμισε αυτή τη συνομιλία που είχαμε στην Αθήνα και μου είπε: «Εκείνη την ημέρα με βοηθήσατε να καταλάβω την πολιτική ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων».

v   

[…] Η πολιτική, όπως γνωρίζεται, είναι κατ’ εξοχήν συλλογική προσπάθεια. Οι Έλληνες όμως, ενώ σαν άτομα είναι ικανοί να κάνουν θαύματα, αποτυγχάνουν συνήθως σε προσπάθειες συλλογικές. Και αυτό εξηγεί, κατά έναν τρόπο, την πολιτική κακοδαιμονία του τόπου μας. Η αδυναμία αυτή χαρακτηρίζει την εθνική μας ζωή από την εποχή της αρχαιότητας. Οι Έλληνες απέδιδαν ως γνωστό μεγαλύτερη σημασία στο άτομο παρά στον πολίτη. Στη Ρώμη συνέβαινε το αντίθετο. Η Ρώμη διαμόρφωνε πολίτες· γι’ αυτό και κυριάρχησε στον κόσμο. Η Αθήνα γεννούσε φιλοσόφους και καλλιτέχνες γι’ αυτό και δεν απέκτησε ποτέ σταθερούς πολιτικούς θεσμούς. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι εμείς επινοήσαμε τη Δημοκρατία· αναθέσαμε όμως σε άλλους την εφαρμογή της. […] 

Ροζέ Μασσίπ: «Καραμανλής, ο Έλληνας που ξεχώρισε»

v   

[…] ο Ελληνισμός έζησε πάντα μέσα στο πρόσκαιρο και το υπερβολικό. Μπορεί να κάμη θαύματα για μια στιγμή, μα δε μπορεί να κάμη καμμιά προσπάθεια διαρκείας· αλλά η πολιτική είναι κατ’ εξοχήν προσπάθεια διαρκείας.

12.7.45, Επιστολή σε φίλο του

v   

[…] Δυστυχώς οι Έλληνες είμεθα επιρρεπείς εις την κατάχρησιν της ελευθερίας. Θα έλεγα λόγω της ιδιοσυγκρασίας, θα έλεγα λόγω κλίματος, ή δι’ έλλειψιν αγωγής πολιτικής. […] Συγχέομεν την Δημοκρατίαν με την αναρχίαν και την ελευθερίαν με την ασυδοσίαν. Αλλά, όπως λέγει ο Αριστοτέλης: «Ελεύθερος ουκ έστι το ότι αν βούλεται τις ποιείν». Δηλαδή δεν ημπορούμεν να θεωρούμεν ότι ελευθερία σημαίνει να κάνη ο καθένας ότι φρονεί.

12.6.76, Βουλή

v   

Οι Έλληνες δεν έχουν δημοκρατική νοοτροπία. Τους χρειάζεται ένας πολύ ικανός ηγέτης.

Συνέντευξη στον Αμερικανό δημοσιογράφο C. Sulzberger

v   

Είναι […] ανάγκη, για να σταθεροποιηθεί η Δημοκρατία και να προοδεύσει ο τόπος μας, να απαλλαγούμε όλοι από τον πειρασμό του ψεύδους και της υποκρισίας, που νοθεύουν και δηλητηριάζουν την πολιτική μας ζωή. Είναι καιρός να πραγματοποιήσουμε την αληθινή αλλαγή, για την οποία όλοι μιλούν, χωρίς ωστόσο να την έχουν συνειδητοποιήσει. Γιατί αλλαγή δεν σημαίνει απλή αλλαγή κυβερνήσεων. Σημαίνει αλλαγή του πολιτικού κλίματος του τόπου μας και προπαντός της πολιτικής μας νοοτροπίας.

5.5.79, Ομιλία στο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας

v   

Έχουμε, […] σαν λαός, όπως όλοι οι λαοί, αρετές και ελαττώματα. Το κακό όμως στην περίπτωση τη δική μας είναι ότι τα ελαττώματα μας εκδηλώνονται κυρίως στον πολιτικό τομέα. Και αυτό γιατί είμαστε επιρρεπείς σε φανατισμό και πάθη. Πάθη που γίνονται οξύτερα, όταν τα τροφοδοτούμε με συνεχή αναμόχλευση του παρελθόντος.

1.2.83, Αντιφώνηση προς το Δήμαρχο Καλαμάτας

v   

Εμείς οι Έλληνες, καθώς είμαστε επιρρεπείς στην προσωπολατρία όταν τα πράγματα πάνε άσχημα, αναζητούμε κάποιον Μεσσία για να μας σώση.  Αλλά στην εποχή μας δεν υπάρχουν Μεσσίες. Ή αν κατά τύχη νομίσωμε ότι βρίκαμε κανένα και τον βάλωμε επικεφαλής μας δεν θ’ αργήσωμε να τον φθείρωμε κι αυτόν. Έτσι είμαστε εμείς οι Έλληνες από την αρχαιότητα. Ικανοί να δημιουργούμε είδωλα, όχι για να τα λατρεύουμε αλλά για να έχουμε την ευχαρίστηση να τα γκρεμίζουμε.

Μωρίς Ζενεβουά: «Η Ελλάς του Καραμανλή»  

v   

Δεν υπάρχει τίποτε δυσκολότερο από το να κυβερνήσεις τους Έλληνες. Και αυτό, γιατί όλοι νομίζουν ότι είναι ικανοί για όλα.

12.8.84, Εφημερίδα «Ελευθεροτυπία»

 Ο Πολιτικός Λόγος του Κωνσταντίνου Καραμανλή

(ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ, 2004, σελ. 81-93)