Ο Πύρρος και η «Πύρρειος νίκη»

Η επίθεση των Ρωμαίων κατά του Τάραντος επρόκειτο να αποδειχτεί στρατιωτικό ορόσημο. Προκειμένου να υπερασπιστούν τα εδάφη τους, οι Ταραντίνοι κάλεσαν σε βοήθεια έναν Έλληνα τυχοδιώκτη από την άλλη άκρη της Αδριατικής, […] Την άνοιξη του 280 π. Χ. ο Πύρρος διέσχισε τη Νότια Ιταλία και αντιμετώπισε τους Ρωμαίους για πρώτη φορά με στρατό εκπαιδευμένο κατά τα κατακτητικά πρότυπα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έφερε επίσης μαζί του και μια άλλη καινοτομία του Αλεξάνδρου: τους στρατιωτικούς ελέφαντες. Κανένας Ιταλός δεν είχε δει στη ζωή του ελέφαντα. Το κοπάδι του Πύρρου ήταν αυθεντικοί ελέφαντες από την Ινδία, απόγονοι εκείνων του Μακεδόνα στρατηλάτη και τους είχε προμηθευθεί από τη Μακεδονία.

Μέσω του Τάραντος –του τέκνου της Σπάρτης- η Ρώμη και ο ελληνιστικός κόσμος βρέθηκαν αντιμέτωποι. Αλλά και ο βασιλιάς Πύρρος ήταν ένα αταβιστικό πρότυπο· υπήρξε ο τελευταίος μεγάλος αντίζηλος των ομηρικών ηρώων στην ελληνική ιστορία. Ταύτιζε κι αυτός, όπως ο Αλέξανδρος, τον εαυτό του με τον Αχιλλέα, τον πρόγονό του, και εξαπέλυσε έναν νέο τρωικό πόλεμο ενάντια στους «τρωικής» καταγωγής Ρωμαίους. Ο Πύρρος άστραφτε στην πρώτη γραμμή της μάχης με την ασημένια πανοπλία του και τη στεφανωμένη περικεφαλαία του (την ασημένια πανοπλία, ως κλασικό υπαινιγμό την υιοθέτησε αργότερα, τον 15^ο αιώνα, ο μεγάλος πολεμιστής της Ιταλικής Αναγέννησης, ο δούκας του Ούρμπινο). […] Στη Δύση, αυτός και όχι ο Αννίβας, ήταν ο πραγματικός «βασιλιάς των ελεφάντων».

[…] Μετά από μία αιματηρή νίκη κατά των Ρωμαίων στην Ηράκλεια, αποικία κοντά στον Τάραντα, εξόρμησε βορειότερα κατά της ίδιας της Ρώμης και έστειλε έναν έμπιστό του Έλληνα διπλωμάτη, τον Κινέα για να γνωστοποιήσει τους όρους του στη Ρωμαϊκή Σύγκλητο. […] Οι προτάσεις του απορρίφθηκαν ασυζητητί. […]

Μετά τη ρωμαϊκή άρνηση, ο Πύρρος κατήγαγε μια δεύτερη δύσκολη νίκη το 279 στην Απουλία, όπου οι ελέφαντες του έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο. […] Για μιαν ακόμα φορά, οι απώλειες ήταν βαριές και για τις δύο πλευρές. Ο Πύρρος μάλιστα φέρεται να είπε (Πλούταρχος, Πύρρος, 21.14): «Άλλη μια τέτοια νίκη και είμαστε χαμένοι» (Εξ ου και η παροιμιώδης φράση: «Πύρρειος νίκη»).

[…] Εντέλει ο Πύρρος άφησε μια φρουρά στον Τάραντα και αποσύρθηκε στην Ελλάδα. Πολεμώντας κατέληξε αρχικά στη Μακεδονία και κατόπιν στη Σπάρτη και στο Άργος. […] Τη στιγμή που οι ελέφαντές του είχαν αποκλείσει τις πύλες του Άργους το 272 π. Χ., χτυπήθηκε από κεραμίδι (που του έριξε η μητέρα ενός Αργείου αντιπάλου) και αποκεφαλίστηκε. […]

Ρόμπιν Λέιν Φοξ, Ο κλασικός Κόσμος

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 2006, σελ. 400-403)