Ένας φωτισμένος δικτάτορας

Ο Καποδίστριας πολιτεύτηκε σαφώς δικτατορικά. Μάλιστα, το πρώτο πράγμα που έκανε ερχόμενος στην Ελλάδα ήταν να καταργήσει το σύνταγμα της Τροιζήνας και τη Βουλή, και να συγκεντρώσει στα χέρια του όλες τις εξουσίες. Αντί Βουλής, συγκρότησε συμβούλιο από 27 μέλη που ονομάστηκε Πανελλήνιον. Πρόκειται για μια επιτροπή που επεξεργάζεται μεν τα θέματα που φέρνει σ' αυτήν ο Κυβερνήτης αλλά δεν αποφασίζει για τίποτα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το Πανελλήνιον είναι μια «συμβουλευτική επιτροπή», αν ο όρος δεν είχε εξευτελιστεί πλήρως από κατοπινούς δικτάτορες-νάνους που το έπαιζαν Καποδίστριες σε εποχές που η δημοκρατία θα μπορούσε να λειτουργήσει πράγματι, αν άφηναν τότε τον Καποδίστρια να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις. Εμείς οι Νεοέλληνες το παίζουμε δημοκράτες γεννημένοι – γιαυτό δε γίναμε ποτέ. Διότι δεν αρκεί, βέβαια, να είσαι "Ελληνας για να κληρονομήσεις απ' τους αρχαίους το πνεύμα και το νόημα της δημοκρατίας.

Ο Καποδίστριας ήξερε πως ο δημοκράτης γίνεται, δε γεννιέται. Επειδή όμως ο χριστιανός, όλως παραδόξως, γεννιέται χριστιανός, πράγμα που μας κάνει να τον βαφτίζουμε πριν τον ρωτήσουμε αν θέλει να γίνει, εξ επιδράσεως και κατ’ αναλογίαν προέκυψε και η άποψη πως ο Έλληνας κουβαλάει στα κύτταρά του εκτός απ' την ελληνικότητα και τη δημοκρατία. Άκουγαν τότε οι Έλληνες όλη την Ευρώπη να μιλάει για την αρχαία ελληνική δημοκρατία, άλλοτε από πραγματικό θαυμασμό κι άλλοτε από πολιτική σκοπιμότητα (για να μπουν στο μάτι των βασιλέων και των φεουδαρχών) και πίστεψαν πως για να είσαι δημοκράτης, αρκεί να είσαι Έλληνας. Τις συνέπειες τις γνωρίζουμε και τις πληρώνουμε ακόμα. Και θα τις πληρώνουμε μέχρι να εξαφανιστούμε πλήρως απ’ το χάρτη, λόγω δημοκρατικότητας, όπως λέμε εδώ την ασυδοσία και την περιφρόνηση των δικαιωμάτων των πάντων.

Θέλω να πω πως, αν αφήναμε τη δικτατορία να λειτουργήσει στον καιρό της, και μάλιστα χωρίς κληρονομικό άρχοντα στο σβέρκο μας, και ο θεσμός της βασιλείας θα είχε ίσως αποφευχθεί και η ατέλειωτη αλυσίδα των δικτατοριών που ακολούθησαν θα είχε πιθανώς σπάσει στον δεύτερο κιόλας κρίκο της μετά τον Καποδίστρια.

Αν το Πανελλήνιον του Καποδίστρια είχε τη θέση μιας άτυπης Βουλής που ετοίμαζε αλλά δεν ψήφιζε νόμους, η Γραμματεία του Κράτους ήταν ένα είδος κυβέρνησης που δεν κυβερνούσε ακριβώς αλλά εφάρμοζε τις εντολές του Κυβερνήτη, που δεν ήταν τυχαίο που ζήτησε και πήρε αυτόν τον τίτλο.

Αν και δικτάτορας ο Καποδίστριας, ποτέ και σε καμιά περίπτωση δεν αντιμετώπισε τα δυο σώματα, το Πανελλήνιον και τη Γραμματεία του Κράτους, σαν πρόσχημα για αυθαιρεσίες. Συμβουλευόταν στ’ αλήθεια τους ανθρώπους που διόριζε ο ίδιος. Και τους διόριζε με κριτήρια τόσο αξιοκρατικά, που μόνο οι κακοήθεις τα αμφισβήτησαν. Ακόμα και ο αδερφός του Αυγουστίνος, που τον είχε κοντά του, ήταν ένας πάρα πολύ σημαντικός και μορφωμένος άνθρωπος. Κι ακριβώς αυτό έφαγε τελικά τον Καποδίστρια: Το ότι χρησιμοποιούσε ικανούς και μορφωμένους ανθρώπους, δημιουργώντας προσκόμματα στους «δημοκράτες», που δε μπορούσαν να ληστεύουν δημοκρατικά το δημόσιο ταμείο.

Η Ελλάδα του Καποδίστρια

Τα πρώτα μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας μόλις ήρθε στην Ελλάδα, ήταν τα παρακάτω:

1) Οργάνωσε τον διαλυμένο ελληνικό εμπορικό στόλο, γιατί πίστευε πως η σωτηρία της Ελλάδας μόνο απ’ τη θάλασσα μπορεί να έρθει. [...]

2) Πάταξε άγρια την πειρατεία στην οποία μετά μανίας είχαν αρχίσει να επιδίδονται οι μέχρι πριν από λίγο ηρωικοί πυρπολητές, που τώρα ψωμολυσσούσαν.

Ιωάννης Καποδίστριας,
πίνακας του Διονύσιου Τσόκου

3) Ίδρυσε Εθνική Τράπεζα, αλλά με το θάνατό του την κατάργησαν οι παρατραπεζίτες, για να την ξαναϊδρύσει αργότερα ο Όθων και να βρει κι αυτός το μπελά του απ’ τους προγόνους του Γούκου.

4) Έφκιαξε ένα νέο και πιο αποτελεσματικό νομισματικό σύστημα, αλλά ο φοίνικας, το πρώτο νόμισμα των ελεύθερων Ελλήνων, θα αντικατασταθεί απ’ την αρχαιοελληνική δραχμή, τότε που αποφασίσαμε να αυτοχαρακτηριστούμε γνήσιοι απόγονοι ενδόξων προγόνων.

5) Γέμισε την Ελλάδα γεωργικές σχολές γιατί πίστευε φανατικά στην επιστημονική καλλιέργεια της γης. [...]

6) Ενθάρρυνε επίμονα την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της μουριάς και έμαθε στους Έλληνες πως ο μεταξοσκώληκας δεν είναι σκώληκας αλλά ένα χρυσοφόρο έντομο, που δόξασε την Κίνα.

7) Μετέτρεψε σε οργανωμένο στρατό τις μικρές και σκόρπιες αντάρτικες ομάδες.

8) Ίδρυσε τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων που υπάρχει και σήμερα και που πρωτολειτοΰργησε στο Ναύπλιο επί των ημερών του.

9) Συγκρότησε ομάδες κομάντος, θα λέγαμε σήμερα, υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη για την εκδίωξη των Τούρκων από την Αττική και τη Στερεά. Αυτές οι ομάδες έδωσαν την τελευταία μάχη της Ελληνικής Επανάστασης στην Πέτρα της Βοιωτίας, κοντά στη Λειβαδιά, στις 12 Σεπτεμβρίου 1829.

10) Διόρισε επιτροπή εξ αρχιερέων για να βάλουν μια τάξη στην εκκλησία και να την κάνουν να λειτουργήσει σαν οργανωμένο σώμα. Εδώ πέτυχε απολύτως. Οι παπάδες κατάλαβαν εύκολα πως οι μητροπόλεις και τα δεσποτιλίκια θα λειτουργούσαν καλύτερα αν υπήρχε κι ένας αρχιεπίσκοπος. […]

11) Οργάνωσε ταμείο για την περίθαλψη των χηρών και των ορφανών του πολέμου. Και έγινε χαμός. Εμφανίστηκαν εκατοντάδες χήρες με σύζυγο ολοζώντανο και ορφανά με όμορφες μανάδες. Είναι τότε που ανακάλυψαν οι Έλληνες πως οι υπηρεσίες προς την πατρίδα, πριν απ’ το κάθε τι είναι μια συμφέρουσα εργασία. Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτοι επαγγελματίες εθνικόφρονες, όπως θα λέγαμε σήμερα. Κι επειδή ο Κυβερνήτης ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο να ικανοποιήσει όλη αυτή τη δυστυχία και την πονηριά, απογοήτευσε όλους εκείνους που τον έβλεπαν μάλλον σαν τροφοδότη παρά σαν κυβερνήτη.

Βασίλης Ραφαηλίδης, Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974

(ΕΚΔΟΣΕΙΣ του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ, 1993, σελ. 21-25)

Προσπάθησε να γίνεις καλύτερος απ’ τον εαυτό σου

Η αγάπη προς τον πλησίον

9 μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από τους απαισιόδοξους ανθρώπους

[…] Σίγουρα, η αισιοδοξία έχει πολλά οφέλη για την υγεία, αλλά το να βλέπει κανείς το ποτήρι μισοάδειο μπορεί να μην είναι τόσο κακό όσο νομίζετε. Άλλωστε, όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί και, ακόμα και όσοι είναι απαισιόδοξοι, έχουν να προσφέρουν πολλά.

Δεν τα βλέπουν συνέχεια όλα μαύρα κι άραχνα

Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι δεν είναι ότι δεν βλέπουν πολύ τη θετική πλευρά, απλά επιλέγουν να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις πιο μονόπλευρα και αυστηρά. Ακόμα κι εκείνοι έχουν στιγμές που βλέπουν τα θετικά στη ζωή.

Είναι προετοιμασμένοι

Μπορεί εσείς να τους λέτε «καταστροφολόγους» αλλά εκείνοι λένε ότι είναι απλά προετοιμασμένοι. Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι έχουν χαμηλές προσδοκίες από τις καταστάσεις ώστε να μπορούν να είναι προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Wellesley College, αυτή η στρατηγική που είναι γνωστή ως «αμυντική απαισιοδοξία», επιτρέπει στα άτομα να αποφεύγουν το άγχος, αφού έχουν ήδη εξετάσει το χειρότερο σενάριο.

Οι υψηλές προσδοκίες μπορεί να τους κάνουν κακό

Οι άνθρωποι που δεν είναι αισιόδοξοι «μπαίνουν» στις καταστάσεις γνωρίζοντας πολύ καλά ότι κάτι άσχημο μπορεί να συμβεί. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με την έρευνα του Wellesley College, εάν οι αμυντικά απαισιόδοξοι άνθρωποι αρχίσουν να έχουν υψηλές προσδοκίες και ελπίδες, η απόδοσή τους «πέφτει».

Είναι πιο παραγωγικοί

Η αμυντική απαισιοδοξία ενθαρρύνει το άτομο να προσπαθεί περισσότερο. Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι σκέφτονται τι θα μπορούσε να πάει στραβά και αυτό συχνά τους δίνει κίνητρο για να δουλεύουν περισσότερο προκειμένου να αποφύγουν το χειρότερο σενάριο.

Η απαισιοδοξία μπορεί να τους βοηθήσει καθώς μεγαλώνουν

Έρευνα που έγινε το 2013 και δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων, διαπίστωσε ότι οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας που είχαν χαμηλότερες προσδοκίες για το μέλλον τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν πιο πολύ και να είναι πιο υγιείς σε σχέση με αυτούς που είναι αισιόδοξοι.

Μερικές φορές σαμποτάρουν οι ίδιοι τον εαυτό τους...

Υπάρχει κάποιο αρνητικό, όταν είσαι αρνητικός; Η αρνητική σκέψη μπορεί να οδηγήσει το άτομο πραγματικά σε ένα αρνητικό αποτέλεσμα (και επίσης έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη). Από την άλλη, ούτε η συνεχής θετική σκέψη είναι πάντοτε καλή, αφού σύμφωνα με έρευνες μπορεί να οδηγήσει το άτομο στην αποτυχία. Ίσως, το καλύτερο είναι ένας συνδυασμός των δύο. Δηλαδή, να είστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο, αλλά να έχετε αυτοπεποίθηση και να ενθαρρύνετε τον εαυτό σας για το καλύτερο.

...Αλλά μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τις διάφορες καταστάσεις της ζωής

Όσοι βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο, πολλές φορές αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις με πιο νηφάλιο τρόπο και είναι προετοιμασμένοι για όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή.

Έχουν δυνατές σχέσεις

Όσον αφορά τις προσωπικές σχέσεις, η αισιοδοξία δεν είναι πάντοτε αρετή. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology διαπίστωσε ότι ο τρόπος σκέψης ορισμένων πολύ αισιόδοξων ανθρώπων μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα μέσα στον γάμο.

Δεν θέλουν να είναι σαν την Πολυάννα

Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι τείνουν να βλέπουν την πραγματική πλευρά σε κάθε κατάσταση που αντιμετωπίζουν, και αυτό έχει και τα θετικά του. Όπως είχε γράψει και ο νομπελίστας, George Will, «Το καλό με το να είναι κανείς απαισιόδοξος είναι είτε ότι συνέχεια αποδεικνύεται ότι έχει δίκιο ή εκπλήσσεσαι ευχάριστα».

Πηγή: HuffPost

Όταν δεν μπορούμε να δούμε αυτό που υπάρχει

Η αθανασία της ψυχής στον Πλάτωνα: 8. Η απόδειξη της αθανασίας στην «Πολιτεία»

[608d – 611b]

Οι αποδείξεις της αθανασίας που γνωρίσαμε ως τώρα είτε είχαν την αφετηρία τους σε φυσικοφιλοσοφικές σκέψεις είτε αντλούσαν την αποδεικτική ισχύ τους από τη θεωρία των ιδεών. Ένα διαφορετικού είδους επιχείρημα βρίσκεται στο δέκατο βιβλίο της Πολιτείας. Το επιχείρημα αυτό είναι συγγενές με την ιδέα που αναπτύσσεται στον Γοργία, ότι η αδικία είναι αρρώστια της ψυχής. Σε συνάρτηση προς την άποψη αυτή ο Πλάτων εξετάζει στην Πολιτεία τα αίτια που προκαλούν αφανισμό και φθορά. Αφετηρία του επιχειρήματος αποτελεί ο συλλογισμός ότι καλό είναι καθετί που σώζει και ωφελεί, κακό αντίθετα είναι εκείνο που φέρνει καταστροφή και αφανισμό. Ο ορισμός του καλού ως εκείνου που ωφελεί και ενισχύει αυτό που υπάρχει κατ’ αρχήν μας φαίνεται αρκετά ύποπτος· γιατί γνωρίζουμε με ποιο τρόπο μπορεί να παρανοηθεί ένας τέτοιος ορισμός του καλού και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει αυτή η παρανόηση. Καλό είναι αυτό που ωφελεί το λαό, το κράτος ή το κόμμα: Αυτό όμως φαίνεται σα να είναι ένα είδος άδειας για την άσκηση κάθε μορφής βίας ενάντια σε αντιφρονούντες. Οι αντιφρονούντες είναι στοιχεία φθοροποιά, άρα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανάλογο τρόπο. Αυτό θέλει να πει ο Πλάτων; Ασφαλώς όχι. Καλό είναι εκείνο που ωφελεί κάθε πράγμα σ’ αυτό που είναι εκείνο στην ουσία του και αυτήν σώζει, άρα καλό είναι εκείνο στην ουσία του και αυτήν σώζει, άρα καλό είναι εκείνο που ωφελεί τον άνθρωπο ως άνθρωπο. Και επειδή ο άνθρωπος στην πραγματικότητα είναι η ψυχή, καλό είναι εκείνο που ωφελεί την ψυχή, κακό είναι εκείνο που την βλάπτει. Αυτό γενικεύεται ως εξής: Καλό είναι εκείνο που σώζει κάθε πράγμα σ’ αυτό που είναι η ουσία του και αυτήν ωφελεί, κακό είναι εκείνο που φέρνει στο καθετί τον αφανισμό.

Άραγε αυτό που φέρνει τον αφανισμό είναι το ίδιο για όλα τα έμβια όντα, καθώς και για την ανόργανη φύση; Μάλλον όχι. Τα έμβια όντα καταστρέφονται από αρρώστιες και από την φθορά της γήρανσης, και μάλιστα δεν καταστρέφονται όλα από τις ίδιες αρρώστιες· τα άβια όντα έχουν πάλι άλλες αιτίες που προκαλούν σ’ αυτά φθορά, όπως, π.χ. η σκουριά στο σίδερο. Η ψυχή δεν είναι έμβιο ον με σώμα ούτε άβιο. Υπάρχει κάποιο κακό που βλάπτει την ψυχή; Αναμφίβολα. Το κακό αυτό είναι ένα και μοναδικό, η αδικία. Γιατί γίνεται αυτό; Από αρρώστιες που προσβάλλουν και εξοντώνουν τους οργανισμούς η ψυχή δεν μπορεί προφανώς να υποστεί βλάβη, γιατί δεν είναι οργανισμός. Ούτε και εκείνο που διαλύει και αφανίζει τα ανόργανα πράγματα μπορεί να βλάψει την ψυχή, όπως και δεν μπορεί να βλάψει την ψυχή οτιδήποτε προκαλεί τη φθορά των υλικών πραγμάτων. Συνεπώς, ως μοναδικό κακό που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην ψυχή πρέπει να θεωρηθεί η αδικία. Άραγε πεθαίνει η ψυχή από την αδικίαν, δηλαδή από το ανάλογο προς τη φύση της κακό; Αν συνέβαινε αυτό, τότε οι άδικοι θα ‘πρεπε να πεθαίνουν εξαιτίας της κακότητας τους. Αυτό όμως διόλου δεν συμβαίνει, αλλά αντίθετα, αν τους αφήσουν να κάνουν ό,τι θέλουν, γίνονται όλο και πιο δραστήριοι. Αλλά μπορεί ίσως να τιμωρηθούν με το να χωριστεί η ψυχή τους από το σώμα. Αυτό σημαίνει ότι η αδικία η ίδια βλάπτει μεν την ψυχή, αλλά δεν της επιφέρει σαν ένα είδος αρρώστιας το θάνατο. Αν ένας άδικος τιμωρείται με το θάνατο εξαιτίας της αδικίας του, δεν είναι η αδικία εκείνο που προξενεί το θάνατο του σώματος, αλλά είναι ένα κακό με τέτοια φύση που μπορεί να καταστρέψει το σώμα. Αφού λοιπόν η ψυχή δεν μπορεί να εξολοθρευτεί από το κακό που τη βλάπτει και αφού εκτός από αυτό το ένα κακό της ψυχής, την αδικίαν, δεν υπάρχει άλλο που να την βλάπτει, η ψυχή δεν μπορεί καθόλου να εξολοθρευτεί.

Εδώ θα μπορούσαν να υπάρξουν αντιρρήσεις: Κάθε πράγμα μπορεί μεν να εξολοθρεύεται μόνο από το αντίστοιχο προς αυτό κακό, το αντίστοιχο όμως αυτό κακό προκαλείται από άλλα κακά. Οι χαλασμένες τροφές, οι τροφές δηλαδή που έχουν προσβληθεί από το σύμφυτό τους κακό, αν καταναλωθούν, προξενούν αρρώστια· από την αρρώστια μπορεί το σώμα να καταστραφεί. Στην περίπτωση αυτή το σώμα καταστρέφεται από το δικό του κακό, την αρρώστια, εξαιτίας των τροφών. Ισχύει κάτι παρόμοιο για την ψυχή, ώστε, για παράδειγμα, από αρρώστια, του σώματος να προκληθεί η αρρώστια της ψυχής και τότε η ψυχή εξαιτίας της αρρώστιας της να καταστραφεί από το δικό της κακό; Αν συνέβαινε αυτό, θα έπρεπε να αποδειχθεί ότι η σωματική αρρώστια προκαλεί αδικίαν, αδικία και κακότητα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει αναμφίβολα με ορισμένες αρρώστιες, δεν είναι όμως ο κανόνας. Ακόμη όμως και να παραδεχτούμε ότι μερικές αρρώστιες επενεργούν αρνητικά σ’ αυτό που ονομάζει ο Πλάτων ψυχή, τίποτα πάλι δεν έχει αποδειχθεί μ’ αυτό· γιατί η αδικία, για όποιον την έχει, δεν θα προκαλέσει το θάνατο της ψυχής του. Συνεπώς η ψυχή είναι αθάνατη.

Διδάσκει ο Πλάτων μια ατομική αθανασία; Είναι ή δεν είναι αθάνατη η ατομική ψυχή; Ο U. v. Wilamowitz γράφει τα ακόλουθα […]: «Μια ψυχή που περιφέρεται σε αναρίθμητα ανθρώπινα σώματα δεν έχει ατομικότητα, και όσο κι αν την αποκτά σε καθεμιά ενσάρκωση, πρέπει να την αποβάλει […]. Και εντούτοις φανερώνεται (στον Πλάτωνα) το ισχυρό αίσθημα του ατομικού βίου, γιατί ο ίδιος ο Πλάτων είχε μια τόσο ισχυρή ατομική ψυχή. Στην πραγματικότητα δεν έφερε σε πλήρη λογική ενότητα ό,τι διδάσκει και πιστεύει για την ανθρώπινη ψυχή.» Παρόμοιες απόψεις βρίσκουμε στη νεότερη βιβλιογραφία για τον Πλάτωνα. Επ’ αυτού μπορούν να λεχθούν τα ακόλουθα: Ότι το σώμα αποτελεί την αρχή της εξατομίκευσης είναι η θεωρία του Θωμά Ακινάτη, όχι όμως του Πλάτωνα. Η ιδέα ότι η ψυχή αμείβεται ή τιμωρείται στο επέκεινα για τις πράξεις της (Φαίδων, Πολιτεία) έχει νόημα μόνο αν η ψυχή συνεχίζει να ζει ως άτομο. Επίσης, η θεωρία της αναμνήσεως δείχνει ότι κάθε επιμέρους ψυχή είδε τις ουσίες στην προηγούμενη ύπαρξή της. Καμιά ένδειξη δεν υπάρχει για το ότι η ψυχή μετά το χωρισμό από το σώμα απορροφάται από την κοσμική ψυχή και χάνει συγχρόνως την ατομικότητα της. Ας θέσουμε τώρα παραπέρα το ερώτημα: είναι η ψυχή αθάνατη ως σύνολο ή είναι αθάνατο μόνο κάτι μέσα της; Αν ήταν αθάνατο μόνο κάτι στην ψυχή, θα ‘πρεπε η ψυχή να έχει μέρη. Τούτο όμως αμφισβητείται στον Φαίδωνα. Η ψυχή είναι ομοιότερη και συγγενέστερη με τις ουσίες, γιατί ανήκει στην περιοχή αυτού που είναι ασύνθετο. Αφού λοιπόν η ψυχή είναι ασύνθετη, δεν μπορεί να έχει μέρη. Συνεπώς, όσον αφορά τον Φαίδωνα, το ερώτημα μας μπορεί να απαντηθεί ξεκάθαρα: Αυτό που ονομάζεται στον Φαίδωνα ψυχή και αποτελεί το αντικείμενο της συζήτησης είναι ως σύνολο αθάνατο. Έμεινε ο Πλάτων σταθερός στην αντίληψη αυτή στη συνέχεια; Η απάντηση της έρευνας είναι: όχι. Στην Πολιτεία μπορούμε για πρώτη φορά να υποδείξουμε ότι ο Πλάτων δέχεται την ύπαρξη μερών της ψυχής.

Karl Bormann, Πλάτων

(Εκδόσεις Καρδαμίτσα, σελ. 182-186)

Για να καταλάβεις τον εαυτό σου

Τι κρύβουν οι επάρσεις του εγώ

Η ψυχολογία των αρχαίων Ελλήνων

Το βασικότερο ψυχολογικό γνώρισμα εκείνης της εποχής, αν θέλουμε να το χαρακτηρίσουμε με μια μόνη λέξη, ήταν αυτό που ο Έλληνας λέει «πλεονεξία», η επιθυμία να θέλει κανείς όλο και περισσότερα, η απληστία και η έπαρση, η αρχομανία και η φιλαυτία, που ανάμεσα στ' άλλα εκδηλώνεται με μια σχεδόν υστερική μανία για νεωτερισμούς. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος αυτής της τάσης, όπως και για κάθε τι άλλο, είναι φυσικά η Αθήνα. «Γιατί εδώ η πρόοδος, η καινοτομία και η περιφρόνηση για το παραδοσιακό θεωρούνται η αληθινή και η μόνη σοφία», διαβάζουμε στον Αριστοφάνη. Ακόμα πιο σαφής όμως είναι ο Θουκυδίδης. Βάζει τους Κορίνθιους να πουν στους Λακεδαιμόνιους ότι οι Αθηναίοι είναι γεννημένοι για να μην ησυχάζουν ποτέ ούτε ν’ αφήνουν ήσυχους τους άλλους, και ο Κλέων φωνάζει στους Αθηναίους κατά πρόσωπο: «Είστε δούλοι του ασυνήθιστου και περιφρονητές του συνηθισμένου, και θα ’λεγε κανείς ότι ζητάτε πάντα κάτι άλλο απ’ αυτό που έχετε.» Σ' ένα άλλο σημείο διαβάζουμε ότι οι Αθηναίοι είναι πάντα ακούραστα δραστήριοι, ότι πάντα λείπουν από τη χώρα τους για ν’ αυξήσουν την περιουσία τους, ότι σπάνια απολαμβάνουν ήσυχα τους καρπούς των κόπων τους, γιατί ολοένα σκέφτονται πώς θ' αποκτήσουν καινούργια πράγματα, μια και γι' αυτούς το χρήμα δεν είναι μέσο, αλλά αυτοσκοπός. […]

Αν τους κοιτάξουμε από κοντά, οι Αθηναίοι ήταν, όπως σχεδόν κάθε αστικός πληθυσμός, μια αεικίνητη μυρμηγκιά από δουλευτές, παράσιτα και κερδοσκόπους. Κι ωστόσο ο Ζαν Πάουλ, συμφωνώντας με τόσους και τόσους αρχαιολάτρες, υποστήριξε ότι η μελέτη της αρχαιότητας είναι το «διάβα μέσα από τον σιωπηλό ναό των μεγάλων εποχών και ανθρώπων της αρχαιότητας στην εμποροπανήγυρη των μεταγενέστερων αιώνων.» Αυτή ακριβώς ήταν η βασική πλάνη του κλασικισμού. Οι κλασικιστές ξέπλυναν τα χρώματα όχι μόνον από τα ελληνικά αγάλματα, αλλά κι από την ίδια την ελληνική ζωή κι άφησαν μονάχα ένα άχρωμο και ψεύτικο πρόπλασμα, στημένο πάνω στην έδρα της σκυθρωπής αίθουσας ενός αυστηρού σχολείου.

Ο άνθρωπος όμως αποτελείται από αντιφάσεις, και γι’ αυτό δεν πρέπει να παραβλέψουμε, από την άλλη μεριά, ότι το ήθος και η χάρη εκείνης της εποχής πρέπει να είχαν μια λεπτότητα που ίσως κανένας λαός και καμιά άλλη περίοδος δεν μπόρεσε ποτέ να φτάσει. Ιδεώδης άνθρωπος θεωρούνταν εκείνος που μπορούσε βάσιμα να διεκδικήσει για τον εαυτό του τον χαρακτηρισμό άστεως: αυτή η ιδιότητα, που σημαίνει επί λέξει τον αναθρεμμένο σε πόλη, ήταν λέξη της μόδας και μαζί τιμητικός τίτλος, όπως περίπου τον δέκατο όγδοο αιώνα η λέξη «ανθρωπιστικός» (human). Αλλά η κομψότητα και η φινέτσα της κοινωνικής συμπεριφοράς δεν συγγένευε με την αυλική μορφή του μπαρόκ και του ροκοκό, γιατί αγνοούσε ολότελα την εθιμοτυπία, ούτε με την αστική μορφή του δέκατου ένατου αιώνα, γιατί της έλειπε κάθε συναισθηματισμός: ακόμα και τα ταφικά μνημεία δεν δείχνουν ίχνος μελαγχολίας, οι νεκροί συνεχίζουν τη ζωή τους πάνω στην πέτρα περιτριγυρισμένοι από τους ζωντανούς συγγενείς τους, με τους οποίους ανταλλάζουν συγκρατημένες διαχύσεις.

Egon Friedell, Πολιτιστική ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας

[Εκδόσεις Πορεία, 1994, σελ. 212-213]

Μπορούμε να διδαχθούμε από τα λάθη μας;

Ένας δημοφιλής ορισμός της παραφροσύνης είναι… η επανάληψη μιας πράξης ξανά και ξανά, προσδοκώντας διαφορετικό αποτέλεσμα.

Όταν καταβροχθίζεις ένα οικογενειακό παγωτό… βλέπεις τ’ αρνητικό αποτέλεσμα στη ζυγαριά. Οπότε όταν πας να φας κι άλλο… θα πρέπει να θυμηθείς τις αρνητικές συνέπειες και ν’ αντισταθείς.

Αλλά δεν το κάνεις. Γιατί;

Επειδή δεν μπορείς να ξεχάσεις την απόλαυση… την ντοπαμίνη που πλημμυρίζει το λοφίδιο του κερκοφόρου πυρήνα… κι έτσι πας να βρεις το πιο κοντινό παγωτό.

Το να επαναλαμβάνεις ψυχαναγκαστικά μια επικίνδυνη συμπεριφορά, είναι εύκολο. Το να σταματάς αυτά τα μοτίβα, είναι δύσκολο.

Μπορούμε, τουλάχιστον, να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα; Να παραδεχτούμε τα λάθη μας και να γίνουμε νευρολογικά καλύτεροι; Αν το παρελθόν είναι ο πρόλογος μας, το σενάριο… έχει γραφτεί με μόνιμο μελάνι;

Μπορούμε να διδαχθούμε από την ιστορία μας… ή είμαστε καταδικασμένοι να την επαναλαμβάνουμε; 

Από το όγδοο επεισόδιο (Prologue) της τρίτης σεζόν της τηλεοπτικής σειράς Perception.

Αυτός που έχει την καλύτερη ευκαιρία

Τι προτιμά συνήθως ο Έλληνας

Ο πατέρας της προόδου

Τα ένδεκα στοιχεία των επιτυχημένων ανθρώπων

Μερικές φορές μπορεί κανείς να αναρωτιέται ποια είναι τα βήματα που πρέπει να κάνει για να εκπληρώσει τον στόχο της επιτυχίας ή ποιες είναι οι δεξιότητες που πρέπει να έχει για να το κατορθώσει. Κι όσο περισσότερο μελετά κανείς μία δεξιότητα, τόσο περισσότερη ενέργεια και χρόνο απαιτεί. Τα σχετικά αναφέρει σε άρθρο του στο Linkedin ο δρ Τράβις Μπράντμπερι, γνωστός συγγραφέας βιβλίων αυτοβοήθειας στις ΗΠΑ. […]

Πρώτον, είναι σημαντικό να κάνεις λάθος, να αποτύχεις, να ξαναπροσπαθήσεις και να μη σε ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων για την αποτυχία σου.

Δεύτερον, πρέπει να συνεχίσεις να αγωνίζεσαι, όταν νιώθεις πως έχει πια ηττηθεί. Όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα, έχεις δύο επιλογές: είτε να εγκαταλείψεις είτε να υπερβείς το εμπόδιο και να συνεχίσεις. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε όντα της συνήθειας. Εάν υποχρεώσεις τον εαυτό σου να αντέξει, τότε το σθένος εδραιώνεται μέσα σου.

Τρίτον, πρέπει να λάβεις τις σκληρές αποφάσεις που δεν θέλεις να λάβεις και να μην αφήσεις την πρόκληση αυτή να σε παραλύσει: να απολύσεις, να ξενυχτήσεις για να επαναφέρεις τον σέρβερ της εταιρείας ή να αποσύρεις ένα πρότζεκτ και να το αντικαταστήσεις. 

Τέταρτον, πρέπει να ελέγχεις τα συναισθήματά σου, ώστε να μην κλονίζουν το σθένος σου. 

Πέμπτον, πρέπει να εμπιστεύεσαι το ένστικτό σου, ξεχωρίζοντάς το από την παρόρμηση. 

Έκτον, καλό είναι να δίνεις περισσότερα από όσα παίρνεις. Ένα πείραμα στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ έχει να κάνει ως εξής: βάζουν ένα κοριτσάκι σε δωμάτιο με ένα γλειφιτζούρι, λέγοντάς του πως, εάν περιμένει 15 λεπτά χωρίς να το φάει, θα πάρει περισσότερα γλειφιτζούρια. Όσα παιδιά άντεξαν είχαν καλύτερες επιδόσεις στη ζωή τους, […] 

Έβδομον, πρέπει να ηγείσαι, όταν κανείς δεν σε ακολουθεί.

Όγδοον, πρέπει να ανταποκρίνεσαι σε παράλογες προθεσμίες και να ξεπερνάς τις προσδοκίες. 

Ένατον, πρέπει να προσκολλάσαι σε λεπτομέρειες, ακόμη κι όταν έχεις εξαντληθεί και το μυαλό σου έχει μουδιάσει.  

Δέκατον, μην αφήνεις τους αγενείς ανθρώπους να σου μεταφέρουν τον αρνητισμό τους και συμπεριφέρσου τους όπως και στους ευγενικούς ανθρώπους.  

Τέλος, ενδέκατον, πρέπει να είσαι ανυπερθέτως υπόλογος/η για τις πράξεις σου. Οι άνθρωποι θυμούνται περισσότερο πώς αντιμετώπισες ένα πρόβλημα παρά πώς το δημιούργησες. Αναλαμβάνοντας τις ευθύνες σου, ακόμη κι αν μπορείς να καταφύγεις σε δικαιολογίες, δείχνει ότι ενδιαφέρεσαι για τα αποτελέσματα περισσότερο από το εγώ σου.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 

Η συζήτηση για κάτι που σε βασανίζει

Οι φίλοι που συμφωνούν συνέχεια

Ο Φράνσις Μπέικον για τη φιλία

Σερ Φράνσις Μπέικον

«Οι φιλίες στον κόσμο είναι ελάχιστες, και ακόμα λιγότερες ανάμεσα σε ίσους, και συνήθως υπερεκτιμώνται. Όταν υπάρχει, είναι ανάμεσα σε ανώτερο και κατώτερο, που κατανοούν ό ένας τη θέση του άλλου… Ένα από τα κύρια ευεργετήματα της φιλίας είναι ότι καταπραΰνει την καρδιά και εκτονώνει την υπερπλήρωση και το ξεχείλισμα της που προκαλούνται από τα κάθε είδους πάθη».

Ο φίλος είναι βασικά ένας άνθρωπος στον οποίο μπορούμε να μιλήσουμε. «Εκείνοι που θέλουν φίλους για να ανοιχθούν σ’ αυτούς κατασπαράζουν την ίδια την καρδιά τους… Όταν οι σκέψεις κάποιου τον βαραίνουν, το πνεύμα και η ικανότητα του να κατανοεί οξύνονται, και μπορεί να αναλύσει την κατάσταση με την επικοινωνία και τη συζήτηση με έναν άλλο. Εκφράζει τις σκέψεις του πιο εύκολα. Τις τακτοποιεί πιο καλά. Παρατηρεί πως ακούγονται όταν μετατραπούν σε λέξεις και τελικά γίνεται σοφότερος από ότι ήταν. Περισσότερο βοηθάει σε αυτό μιας ώρας συζήτηση παρά ο στοχασμός μιας ολόκληρης μέρας» (Περί ακολούθων και φίλων)· (Περί φιλίας).

Will Durant, Η περιπέτεια της φιλοσοφίας

(Μεταίχμιο, 2014, σελ. 150-151)

Φρούδες ελπίδες

Να είσαι ειλικρινής αλλά…

Για ποιον είναι οι εκλογές

Η Θεωρία των Παιγνίων και η βασική αρχή της

    «Είμαι οπαδός των κινήτρων, και αυτή είναι και η βασική αρχή στη Θεωρία των Παιγνίων. Αν δεν έχεις το σωστό κίνητρο για να κάνεις κάτι, δεν πρόκειται να το κάνεις.»

Η Θεωρία των Παιγνίων είναι η μελέτη της επιστημονικής στρατηγικής σε καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται πολλές οντότητες, που αλληλεπιδρούν η μία με την άλλη, και προσπαθούν να επιτύχουν διαφορετικούς στόχους.

Το απλό παράδειγμα μιας τέτοιας κατάστασης είναι ένα παιχνίδι. Μια παρτίδα πόκερ, ή το ποδόσφαιρο, στα οποία εμπλέκονται διαφορετικές οντότητες, αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους, και προσπαθούν να επιτύχουν διαφορετικούς, αντίθετους σκοπούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις παιχνιδιών, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί οι σκοποί δεν είναι ακριβώς αντίθετοι. Για παράδειγμα στο πόκερ μπορεί να έχεις τέσσερις ή πέντε παίχτες, και οι στόχοι ανά δυάδα παικτών δεν είναι αντίθετοι, γιατί κάθε ένας στοχεύει στο να κερδίσει περισσότερα χρήματα, αλλά αν εγώ κερδίσω περισσότερα χρήματα, αυτό δε σημαίνει ότι κι εσύ δεν θα κερδίσεις περισσότερα χρήματα. Το πόκερ είναι συνολικά ένα παιχνίδι με μηδενικό άθροισμα, αλλά ανάμεσα σε μια δυάδα παικτών δεν είναι. Το ποδόσφαιρο δεν είναι απαραίτητα ένα τέτοιο παιχνίδι γιατί οι στόχοι δεν είναι ακριβώς αντίθετοι, γιατί παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες όπως ο αριθμός των γκολ που έχεις πετύχει, η κατάταξη στο πρωτάθλημα, δεν είναι αποκλειστικά μια κατάσταση «κερδίζεις-χάνεις».

Τα σημαντικά παιχνίδια όμως δεν είναι παιχνίδια όπως το σκάκι, το πόκερ ή το ποδόσφαιρο. Τα σημαντικά παιχνίδια είναι στα πεδία των επιχειρήσεων, των νόμων, της οικονομίας, της βιολογίας, των διεθνών σχέσεων, της πολιτικής στο εσωτερικό, της εθνικής πολιτικής, κ.ο.κ. Αυτές είναι οι πιο σημαντικές καταστάσεις, και οι στόχοι εκεί δεν είναι σχεδόν ποτέ ολοκληρωτικά αντίθετοι, αλλά τα μέρη που συμμετέχουν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, και κάθε ένα παλεύει για ένα διαφορετικό στόχο.

Robert Aumann, βραβείο Νομπέλ το 2005 στις Οικονομικές επιστήμες 

Πηγή: The Huffington Post

Παρελθόν - παρόν - μέλλον

Πότε χάνεται η γοητεία

Συνοψίζοντας τις συμβουλές σε έναν ηγέτη για τους κόλακες του

Οι καλές συμβουλές, από όπου κι αν προέρχονται, οφεί­λονται στην ικανότητα του Ηγεμόνα και ποτέ η ικανό­τητα του Ηγεμόνα δεν οφείλεται στις καλές συμβουλές.

Ούτε να μην επιτρέπεις στους συνεργάτες σου να λένε τη γνώμη τους, ούτε να επιτρέπεις να την λένε χωρίς σεβασμό προς το πρόσωπο και τις αποφάσεις σου.

Θα πρέπει να δώσεις απόλυτη ελευθερία στους συνερ­γάτες σου να λένε τη γνώμη τους και την αλήθεια, αλλά μονάχα για πράγματα που ο ίδιος τους την ζητάς.

Θα πρέπει να ρωτάς τους συνεργάτες σου για κάθε πράγμα, να ακούς τις γνώμες τους, αλλά στη συνέχεια να αποφασίζεις μόνος σου.

Να δείξεις στον καθένα συνεργάτη σου πως όσο πιο ελεύθερα σου μιλά τόσο περισσότερο γίνεται αποδεκτός.

Μόλις πάρεις μια απόφαση, σωστή ή λάθος, να μην ακούς κανέναν και να προχωρείς απαρέγκλιτα στην εφαρμογή της. Αν πράξεις διαφορετικά, είτε θα κατα­στραφείς από τους κόλακες είτε θα χάσεις το κύρος σου είτε και τα δύο.

Θα πρέπει να οργίζεσαι το ίδιο κι όταν καταλαβαίνεις πως κάποιος δε σου λέει τη γνώμη του από φόβο, όπως κι όταν σου τη λέει, όποτε θέλει ο ίδιος και όχι όποτε ερωτηθεί.

Απατώνται όσοι νομίζουν ότι οι πετυχημένοι ηγέτες οφείλουν την επιτυχία τους σε καλές συμβουλές του περιβάλλοντός τους. Ένας κακός Ηγέτης δεν είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τις καλές συμβουλές των συνεργατών του.

Ο Ηγέτης δεν μπορεί να αναθέσει την άσκηση της εξου­σίας ούτε σε έναν ούτε σε πολλούς συνεργάτες του. Στην πρώτη περίπτωση ο ένας θα του πάρει την εξουσία, στη δεύτερη οι συμβουλές δε θα αποσκοπούν στο συμφέρον του Ηγέτη αλλά στο προσωπικό συμφέρον των συνεργατών, προκειμένου να επικρατήσουν των υπολοίπων.

Να θυμάσαι πως οι άνθρωποι πάντοτε αναδεικνύονται μοχθηροί απέναντι στον Ηγέτη, εκτός κι αν αναγκαστούν να φανούν καλοί.

Ν. Μακιαβέλι, Ο Ηγεμόνας 

[Περίπλους, 2002, σελ. 46-47]

Τι μαθαίνουμε με την πάροδο των χρόνων

Για να δεις μπροστά

Γιατί νοιαζόμαστε μόνο για συγγενείς και φίλους

Παράλληλα με την προσπάθεια διάγνωσης και θεραπείας ενός διάσημου γιατρού που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην καταπολέμηση της φυματίωσης στην Αφρική, ο House προσπαθεί να αποδείξει στην ομάδα του και το πόσο υποκριτής είναι. Από το τέταρτο επεισόδιο (TB or Not TB) της δεύτερης σεζόν της τηλεοπτικής σειράς House MD.

Φόρμαν: Πιστεύεις ότι όποιος ενδιαφέρεται για τους λαούς της Αφρικής είναι υποκριτής;

House: Ναι. Υπάρχει εξελικτική εξήγηση για το ότι νοιαζόμαστε για συγγενείς και φίλους. Όπως και για το ότι δε μας νοιάζει κανείς άλλος. Αν αγαπούσαμε τους πάντες αδιακρίτως, δε θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε.

Φόρμαν: Άρα ο μεγάλος ανθρωπιστής είναι τόσο εγωιστής όσο και εμείς.

House: Απλά δεν το παραδέχεται. 

Φόρμαν: Μας λες επίσης συνέχεια ότι τα κίνητρα δεν έχουν σημασία.