Η γέννηση του έρωτα

Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο Έρως, που ξεπήδησε από το αβγό του κόσμου, ήταν ο πρώτος από τους θεούς, δεδομένου ότι χωρίς αυτόν κανένας από τους υπόλοιπους δεν θα μπορούσε να είχε γεννηθεί· τον φέρουν ως συγκαιρινό με τη Μητέρα Γη και τον Τάρταρο, και αρνούνται ότι είχε μητέρα ή πατέρα, εκτός κι αν ήταν η Ειλείθυια, η θεά του τοκετού.[1]

Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Έρως ήταν γιος της Αφροδίτης από τον Ερμή ή από τον Άρη ή από τον ίδιο της τον πατέρα Δία· ή γιος της Ίριδας από τον Δυτικό Άνεμο. Ο Έρως ήταν ένα τρελόπαιδο που δεν σεβόταν ούτε ηλικία ούτε θέση, αλλού πετούσε εδώ κι εκεί με τα χρυσά φτερά του ρίχνοντας όπου να ‘ναι ακιδωτά βέλη ή πυρπολώντας άσπλαχνα τις καρδιές με τους τρομερούς πυρσούς του.[2]

*

Στον Ησίοδο ο Έρως («σεξουαλικό πάθος») είναι απλή αφαίρεση. Οι πρώτοι Έλληνες τον απεικόνιζαν σαν Κήρα, φτερωτή «συμφορά», όπως το Γήρας, ή σαν Πληγή, με την έννοια ότι το ανεξέλεγκτο σεξουαλικό πάθος μπορούσε να είναι οχληρό για την εύτακτη κοινωνία. Οι μεταγενέστεροι ποιητές ωστόσο έβρισκαν διεστραμμένη ευχαρίστηση στα καμώματά του, και την εποχή του Πραξιτέλη ο Έρως είχε αποκτήσει αισθηματολογική υπόσταση σαν όμορφο παιδάκι.

Το πιο φημισμένο ιερό του βρισκόταν στις Θεσπιές, όπου οι Βοιωτοί τον λάτρευαν σαν απλό φαλλικό στύλο: ο ποιμενικός Ερμής ή Πρίαπος με διαφορετικό όνομα. Οι διάφορες αφηγήσεις για τους γονείς του Έρωτα εξηγούνται από μόνες τους. Ο Ερμής ήταν φαλλικός θεός και ο Άρης, σαν θεός του πολέμου, αύξανε την επιθυμία στο γυναικομάνι του πολεμιστή. Το ότι η Αφροδίτη είναι μητέρα του Έρωτα και ο Ζευς πατέρας του είναι υπαινιγμός ότι το σεξουαλικό πάθος δεν σταματάει μπροστά στην αιμομιξία· η γέννηση του Έρωτα από το Ουράνιο Τόξο και τον Δυτικό Άνεμο είναι λυρική φαντασία. Ειλείθυια, «αυτή που έρχεται σε βοήθεια των γυναικών κατά τον τοκετό», ήταν τίτλος της Άρτεμης· το νόημα είναι ότι δεν υπάρχει αγάπη τόσο δυνατή σαν τη μητρική αγάπη.

Ο Έρως ουδέποτε θεωρήθηκε αρκετά υπεύθυνος θεός ώστε να εμφανιστεί ανάμεσα στην άρχουσα ολύμπια οικογένεια των Δώδεκα.

Ρόμπερτ Γκρέιβς, Οι ελληνικοί μύθοι 

Εκδόσεις Πλειάς – Ρούγκας, 1979 [τόμος 1, σελ. 43-44].

---

[1] Ορφικός Ύμνος 5· Αριστοτέλης Μεταφυσικά Α 4· Ησίοδος Θεογονία 120· Μελέαγρος Επιγράμματα 50· Ωλήν, παρατίθεται από τον Παυσανία Θ 27, 2.

[2] Κικέρων Περί της φύσεως των θεών III 23. Βιργίλιος Κείρις 134· Αλκαίος, παρατίθεται από τον Πλούταρχο Ερωτικός 20.