Εξουσία και Διαφθορά

Ένα από τα πιο γνωστά αποφθέγματα, που ακούμε συνήθως σε πολιτικές συζητήσεις και χρεώνεται στον Λόρδο Άκτον, σπουδαίο φιλελεύθερο Βρετανό ιστορικό του 19ου αιώνα, είναι: 

«η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα». 

Τη σχέση εξουσίας και διαφθοράς την ήξεραν πολύ καλά οι αρχαίοι Έλληνες. Στο τελευταίο και ωριμότερο σύγγραμμα του Πλάτωνα, τους Νόμους, όπου το κύριο βάρος της συζήτησης επωμίζεται ο Ανώνυμος Αθηναίος που έχει ως συνομιλητές του, τον Σπαρτιάτη Μέγιλλο και τον Κρητικό Κλεινία, συναντάμε το παρακάτω απόσπασμα:

 

ΑΘΗΝΑΙΟΣ Οι γεροντότεροι μας άφησαν την παράδοση ότι οι άνθρωποι τον καιρό του Κρόνου* ζούσαν ζωή χαρισάμενη –όλα τα είχαν άφθονα και χωρίς να μοχθούν. Και να ποια ήταν -κατά τα λεγόμενά τους- η αιτία. Ο Κρόνος στα σίγουρα κατέληξε στο συμπέρασμα -όπως εδώ και λίγη ώρα το συζητούσαμε κι εμείς- ότι δεν βρίσκεται άνθρωπος που, ενώ κρατά στα χέρια του την απεριόριστη εξουσία πάνω σ’ όλα, να μην ξεχειλίζει η ψυχή του από ξιπασιά και αδικία· λοιπόν έχοντας αυτή την ιδέα δεν όρισε τότε στις πολιτείες μας άρχοντες και βασιλιάδες ανθρώπους, αλλά δαίμονες, πλάσματα που βρίσκονται πιο κοντά στους θεούς απ’ ότι εμείς και ανώτερα από μας … είχαν την έγνοια μας, μας χάριζαν και ειρήνη και αιδώ και χρηστή διοίκηση και δικαιοσύνη, όσο να χορτάσει η ψυχή μας και κρατούσαν τις γενιές των ανθρώπων πάνω στη γη μονιασμένες κι ευτυχισμένες. Η ίδια αυτή παράδοση μας λέει, και λέει τη αλήθεια, ότι και τώρα σ’ όποια πολιτεία δεν βασιλεύει θεός αλλά κάποιος θνητός, είναι αδύνατο αυτή να σηκώσει κεφάλι από τις συμφορές και τα βάσανα· και μας συμβουλεύει να κάνουμε ότι μπορούμε για να μιμηθούμε τη θρυλική εποχή του Κρόνου· να κοιτάξουμε μέσα μας για να δούμε ποιο αθάνατο στοιχείο κρύβεται στην ψυχή μας και αυτουνού τις οδηγίες ακολουθώντας να διοικούμε και τα σπιτικά και τις πολιτείες μας και σαν πολίτες και σαν άτομα.

Πλάτων, Νόμοι  (713 c-e)

*Με την έκφραση «στον καιρό του Κρόνου» ο Πλάτων αναφέρεται στην παραδείσια περίοδο της ανθρώπινης ζωής, που μπορεί να παραβληθεί μ’ εκείνη της Π. Διαθήκης όπως και με τη ζωή του «χρυσού γένους» των Έργων και Ημερών του Ησιόδου.

Το απόσπασμα των Νόμων προέρχεται από το:

ΠΛΑΤΩΝ ΜΥΘΟΙ, ΤΟΜΟΣ Α, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ, 2004,  (σελ. 51-53)