Η Πλατωνική Αλληγορία του Σπηλαίου στην ταινία «The Matrix»

Η ταινία The Matrix  περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος όπως τον ξέρουμε εμείς είναι ουσιαστικά το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανίδεο ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας με την υποχρεωτική σύνδεση του στο Matrix μέσω μοσχευμάτων.

Ο προγραμματιστής υπολογιστών Τόμας Άντερσον (Keanu  Reeves) ζει μια μυστική ζωή ως χάκερ υπό το ψευδώνυμο «Νίο». Επιθυμεί να μάθει την απάντηση στην ερώτηση «τι είναι το Matrix;». Αινιγματικά μηνύματα που εμφανίζονται στον υπολογιστή του και μια περιπέτεια με κυβερνητικούς πράκτορες τον οδηγεί σε μια ομάδα που καθοδηγείται από τον μυστηριώδη Μορφέα, ένα άτομο που του προσφέρει την δυνατότητα να μάθει την αλήθεια για το Matrix.

Η ταινία περιέχει πολυάριθμες φιλοσοφικές αναφορές. Μια από αυτές είναι η Πλατωνική Αλληγορία του Σπηλαίου, η οποία εμφανίζεται από την πρώτη κιόλας συνομιλία του Μορφέα με τον Νίο:

Μορφέας: Πιστεύεις στη μοίρα;

Νίο: Όχι.

Μορφέας: Γιατί όχι;

Νίο: Δεν μου αρέσει η ιδέα ότι δεν ελέγχω τη ζωή μου.

Μορφέας: Ξέρω καλά τι εννοείς. Θα σου πω γιατί είσαι εδώ. Επειδή ξέρεις κάτι. Δεν μπορείς να το εξηγήσεις. Αλλά το νιώθεις. Το ένιωθες σε όλη σου τη ζωή. Υπάρχει κάτι κακό στον κόσμο. Δεν ξέρεις τι είναι, αλλά σε βασανίζει … σαν ένα θραύσμα στο μυαλό σου … που σε τρελαίνει. Αυτή η αίσθηση σε έφερε σ’ εμένα. Ξέρεις για τι μιλάω;

Νίο: Το Μάτριξ;

Μορφέας: Θέλεις να μάθεις … τι είναι;

Νίο: Ναι.

Μορφέας: Το Μάτριξ είναι παντού. Μας περιβάλλει. Ακόμα και τώρα, σ’ αυτή την αίθουσα. Το βλέπεις έξω απ’ το παράθυρό σου … ή όταν ανοίγεις την τηλεόρασή σου. Το νιώθεις όταν πηγαίνεις στη δουλειά. Όταν πας στην εκκλησία … όταν πληρώνεις τους φόρους. Είναι ο κόσμος που σου σκέπασε τα μάτια … να σε τυφλώσει απ’ την αλήθεια.

Νίο: Ποια αλήθεια;

Μορφέας: Ότι είσαι σκλάβος. Όπως όλοι, γεννήθηκες στη δουλεία… Σε μια φυλακή που δεν γεύεσαι δεν μυρίζεις, δεν αγγίζεις. Μια φυλακή … για το μυαλό σου. Δυστυχώς δεν μπορώ να σου πω … τι είναι το Μάτριξ. Πρέπει να το δεις μόνος σου. Αυτή είναι η τελευταία σου ευκαιρία. Μετά από αυτό δεν υπάρχει γυρισμός. Αν πάρεις το μπλε χάπι … η ιστορία τελειώνει, θα ξυπνήσεις και θα πιστεύεις … ότι θέλεις. Αν πάρεις το κόκκινο … θα μείνεις στη Χώρα των θαυμάτων … και θα σου δείξω πόσο βαθιά φτάνει ο λάκκος του λαγού. Να θυμάσαι. Σου προσφέρω μόνο αλήθεια. Τίποτα περισσότερο.